Kayseri’nin en önemli simgelerinden biri olan ve Kayseri’nin tam merkezinde yer alan Saat Kulesi, 1906 yılında Osmanlı Padişahı II. Abdülhamid’in talimatıyla inşa edildi. Sultan Abdülhamid’in, büyük şehirlerde halkın zamanı doğru takip edebilmesi amacıyla saat kulesi ve muvakkithaneler (Zamanın hesaplandığı ve vakitlerin belirlendiği yer) yaptırma politikası kapsamında Kayseri’de de bu önemli eser yükseldi.
Saat Kulesi’nin yapımı, Filinte Şeyh İbrahim Efendi’nin belediye reisliğine vekalet ettiği dönemde gerçekleştirildi. Dönemin Mutasarrıfı (Günümüzde valiyle kaymakam arası bir görev) Haydar Bey’in öncülüğünde yürütülen çalışmalar yalnızca bir yıl içinde tamamlandı. Kulenin masrafları vilayet muhasebe-i hususiyesi, yani özel idare tarafından karşılanırken, yapının inşasını Tavlusunlu Salih Usta üstlendi.
Kulenin tepesinde bulunan çan, saat başlarında ve çeyreklerde çalarak Kayseri halkına zamanı haber verdi. Birinci çeyrekte bir, yarım saatte iki, üçüncü çeyrekte üç kez vuran çan, saat başlarında ise dört vuruşa ek olarak o anki saat kadar ses çıkarırdı. Saat mekanizmasının üzerinde “Bernhard Zacharia Thurmuhren Fabrik, Leibzig No: 3509” ibaresi yer alıyor.
Saat Kulesi’nin tepesinde, dört yönü gösteren “Şark(Doğu), Garb(Batı), Cenup(Güney), Şimal(Kuzey)” yazılı çubuklar ile rüzgâr yönünü belirten bir ok da bulunuyor. Bu yönüyle kule, yalnızca zamanı değil yönleri de gösteren işlevsel bir yapı olarak dikkat çekiyor.
Kulenin yapılış yılı, dönemin önemli isimlerinden Ahmed Remzi Akyürek tarafından ebced hesabıyla (harflerin sayı değerleri kullanılarak tarih veya sayı gizlemek ) yazılan bir şiirle de kayıt altına alındı. Akyürek’in tarihi düşürdüğü şiir şu dizelerden oluşuyor:
“Gerekti Kayseri şehrinde bir ziba çalar sa’at
Münebbih olmağa evkat-ı halkı ruz-u şeb hâlâ
Cenâb-ı Mir Haydar bende-i Şah-ı keremperver
Muvaffak oldu olsun kadr-ı cahı an-be-an balâ
Mücevher sa’ate benzetti Remzi yazdı tarihin
Yapıldı mevki’inde kasr us sa’at-hane pek a’lâ”
Bu şiirde geçen 1324 tarihi, Miladi takvime göre 1906 yılına karşılık geliyor.
Kayseri Saat Kulesi, yapıldığı günden bu yana özgün mimarisini büyük ölçüde korudu. Ancak uzun yıllar boyunca ayakta kalabilmesi için zaman zaman bakım ve onarım çalışmaları yapıldı. Bu çalışmalar, kulenin tarihi dokusuna zarar vermeden, daha çok yapısal güçlendirme ve saat mekanizmasının işlerliğini sürdürmeye yönelik gerçekleştirildi. Saat Kulesi bugüne kadar kapsamlı bir yeniden inşa süreci geçirmedi; yapılan müdahaleler, yapının özgün kimliğini korumaya odaklanan yenileme ve bakım çalışmalarıyla sınırlı kaldı.
1906’dan günümüze Kayseri’nin belleğinde önemli bir yer edinen Saat Kulesi, hem tarihi hem de kültürel değeriyle kentin vazgeçilmez simgelerinden biri olmaya devam ediyor.
