Bu değerler, yalnızca emlak vergisi değil, tapu harcı, damga vergisi, değerli konut vergisi gibi pek çok mali yükümlülüğün belirlenmesinde esas alınıyor. Ancak Anayasa Mahkemesi’nin 2023’te verdiği karar uyarınca, metrekare birim değerlerine karşı artık her mükellef bireysel dava açma hakkına sahip. Bu da yüksek bulunan değerlerin iptali yolunda vatandaşlara önemli bir imkan sağlıyor.
İlan tarihinden itibaren 30 gün içerisinde dava açılması gerekiyor ancak bu yıl ilanlar büyük oranda adli tatil dönemine denk geldiğinden süre 7 Eylül 2025’e kadar uzatıldı. Bazı yargı kararlarına göre yıl sonuna kadar başvuru mümkün olsa da bu kesin değil ve riskli kabul ediliyor. Dolayısıyla mükelleflerin süreci yakından takip etmeleri gerekiyor.
Anayasa Mahkemesi Kararı ve Bireysel Dava Hakkı
2023’te alınan Anayasa Mahkemesi kararıyla birlikte, metrekare birim değerlerine karşı muhtarlardan bağımsız olarak her mükellefin dava açma hakkı doğdu. Bu karar, yüksek değerler karşısında vatandaşların yargı yoluna başvurmasını kolaylaştırıyor ve mali yükümlülüklerde adaletin sağlanmasını hedefliyor.
Metrekare Birim Değerleri Nasıl Belirleniyor?
Emlak vergisinde en önemli belirleyici olan arsa ve arazi birim değerleri, her yıl yeniden değerleme oranının yarısı kadar artıyor. Dört yılda bir ise belediyeler bünyesindeki takdir komisyonları yeni birim değerleri belirliyor. Bu değerler, sadece vergilerde değil, tapu harçları ve veraset işlemlerinde de temel kriter olarak kullanılıyor.
Yüksek Değer İtirazlarında Zamanlama Çok Önemli
Dava süresi içerisinde birim değerlerine itiraz edilmemesi durumunda, yalnızca verginin tahakkuku sırasında yapılan itirazlar mahkemelerce genellikle kabul edilmiyor. Bu nedenle mükelleflerin belirlenen süreyi kaçırmaması büyük önem taşıyor. Zamanında açılan davalar, yüksek bulunan değerlerin iptal edilmesinin yolunu açabiliyor.
Bir Başvurunun Bölgedeki Tüm Mükellefleri Etkileme İhtimali
Yusuf İleri’nin değerlendirmesine göre, bir sokak, cadde ya da mahallede sadece bir mükellefin dava açması bile o bölgedeki birim değerlerin piyasa koşullarına uygun olup olmadığının mahkemece değerlendirilmesine yol açabilir. Mahkemenin iptal kararı vermesi durumunda, bu karar tüm bölgedeki mükellefleri bağlayabilir ve onlar da daha düşük vergiler ödeyebilir.
Mahkemelerin Değerlendirmede Öne Çıkan 4 Unsuru
Mahkemeler, davalarda özellikle taşınmazın piyasa değeri, maliyet bedeli, kira getirisi ve yıllık üretim (istihsal) değerine dikkat ediyor. Bu unsurlar, metrekare birim değerlerinin adil olup olmadığının tespiti için temel kıstaslar olarak kullanılıyor.
Mükellefler İçin Risk ve Fırsat Bir Arada
İlan edilen yüksek birim değerler nedeniyle mali yükümlülükler artarken, mahkemeye başvurarak bu değerlerin iptal edilmesi mükelleflere önemli bir finansal rahatlama sağlayabilir. Ancak sürecin iyi takip edilmemesi halinde yüksek vergilerle karşı karşıya kalmak kaçınılmaz oluyor.
Yargı Sürecinin Gelişimi ve Toplumsal Etkileri
Dava süreçlerinin artması, belediyelerin metrekare birim değerlerini yeniden gözden geçirmesine ve daha adil değerler belirlemesine yol açabilir. Bu gelişmeler, toplumda vergi adaletinin sağlanması açısından olumlu karşılanıyor.
Belediyeler ve Muhtarlıkların Rolü
Birim değerlerinin ilan edilmesi sürecinde belediyeler ve muhtarlıklar halkı bilgilendiriyor ve ilanları asıyor. Ancak birçok vatandaş bu ilanları takip etmekte zorlanıyor. Uzmanlar, duyuruların daha görünür yapılması gerektiğini ifade ediyor.
Sonuç: Vatandaşın Hak Arama Yolu Açıldı
Anayasa Mahkemesi kararıyla her mükellefe bireysel dava hakkı tanınması, vatandaşın mali yükümlülüklerde haksızlık karşısında hak arama yolunu genişletti. İlan edilen birim değerlerin iptali, ev sahipleri için finansal rahatlama sağlayabilir. Ancak bunun için sürecin dikkatle takip edilmesi gerekiyor.