Cepheye asker göndermek için kurulan 36’ncı “Talimgâh Alayı’nın Şehitlik hikâyesi dinleyenleri hüzünlendiriyor. 1914 yılında Doğu Cephesi'ne asker yetiştirmek amacıyla kurulan Alay, cephede yaralanan askerlerin tedavisine de hizmet etti.
Aynı yıllarda orduda baş gösteren salgın hastalıklar yüzünden eğitim birliğinde bulunan ve tedavi olmak üzere askeri hastaneye gelen onlarca Mehmetçik şehit oldu. Salgından dolayı şehit olan askerlerin defin işlemleri güçleşince 50-60 kişilik toplu mezarlar kazılarak askerler defnedildi.
Adı Geçen 36. Talimgâh Alayı; 1'inci Dünya Savaşı öncesi Sivas'taki 12. Tümen'e bağlı olarak kuruldu. 1914 yılında cepheye asker yetiştirmek üzere kurulan 36'ncı Talimgâh Alayı'nda salgına yakalanan 256 asker, 50-60 kişilik toplu mezarlara defnedildi.
Zara eski İlçe Milli Eğitim Müdürü İsmail Hakkı Acar, "Buradaki birliğin kuruluş amacı; doğuya asker yetiştirmek, eğitmek hem de Sivas, Erzincan, Giresun yol ağını kontrol edebilmekti. Savaş başladıktan sonra bir Amele Taburu Zara'da bırakıldı, diğer askerler cepheye sevk edildi.
20-30 Bin Şehidin Yattığı Rivayet Edilir
Tedavi edilen askerlerin yeniden cepheye sevk edildiğini belirten Acar, "Ölümlerin önü alınamamış ve birçok asker şehit olmuş, cenazeleri defnetmek de büyük bir problem olunca 50-60 kişilik çukurlar kazarak buralara şehitleri defnetmişler.
Bu şehitliğin üzerine bir de 1915 yılında anıt yapımına başlandı. Osman Usta ile Simon Veyani adında iki usta, 1917 yılında bu şehitlik anıtını bitirmişler. Bu anıt 1939 Erzincan depreminden etkilenerek üst kısmından bir bölüm yıkılınca eğilir. Pisa Kulesi'ne benzerliğiyle yerli ve yabancı turistlerin odak noktası haline gelmiş ve 1952 yılına kadar Zara'da 36. Eğitim Alayı Şehitliği diye adlandırılmıştır.
