Uzun bir süredir kamuoyunun gündeminde olan ve özellikle istihdam piyasasındaki şeffaflığı artırmayı hedefleyen yeni bir yasal düzenleme hayata geçiyor. Bu düzenleme, işverenlerin maaş ödeme yöntemlerini doğrudan etkileyecek ve çalışanların ücretlerinin doğru bir şekilde kayıt altına alınmasını sağlayacak. Amaç, bordroda farklı, gerçekte farklı maaş alan çalışanlara ilişkin uygulamaları sona erdirmek.
Yeni Ödeme Zorunluluğu ve Kapsamı
Devletin "kayıtlı kayıt dışılık" olarak tanımladığı, gerçek maaşın bordroda gösterilenden farklı olması durumunu engellemek için önemli bir adım atıldı. 4 Haziran 2025 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak resmileşen yasal değişikliğe göre, Temmuz ayından itibaren geçerli olmak üzere, 3 ve üzeri çalışanı bulunan tüm işyerlerinde maaş ödemelerinin yalnızca bankacılık sistemi üzerinden yapılması zorunlu hale getirildi. Bu kural, işverenlerin ödemeleri nakit elden yapmasını engelleyerek, her ödemenin izlenebilir olmasını sağlayacak.
Banka Dışında Tek Seçenek: PTT ve Açıklama Detayı
Maaş ödemelerinin banka aracılığıyla yapılması kuralının istisnaları ve ek detayları da belirlendi. Düzenlemeye göre, banka şubesinin bulunmadığı bölgelerde faaliyet gösteren işyerleri için ödemelerin PTT aracılığıyla yapılmasına izin verilecek. Ancak bu durumda da ödemenin banka kanalıyla yapılmış gibi kayıt altına alınması gerekecek. Daha da önemlisi, yapılan her ödemenin hesap hareketinde açıkça belirtilmesi şart koşuldu. Maaş ya da prim gibi ödemelerin, transfer açıklamasında net bir şekilde ne için yapıldığının yazılması zorunluluğu getirildi. Bu detay, ödemelerin neye karşılık geldiğinin şeffaf olmasını sağlayacak.
"Kayıtlı Kayıt Dışılık" ve Yasal Geçmişi
"Kayıtlı kayıt dışılık", istihdam piyasasında karşılaşılan ve devletin mücadele ettiği önemli sorunlardan biridir. Bu kavram, çalışanın gerçekte aldığı yüksek ücretin, resmi bordroda asgari ücret veya daha düşük bir tutarda gösterilmesi durumunu ifade eder. Bu yöntem, işverenlere vergi ve SGK prim yükünden kaçınma imkanı sağlarken, çalışanların da emeklilik döneminde düşük maaş alma riskiyle karşı karşıya kalmasına neden olur. Bu sorunla mücadele amacıyla ilk yasal düzenlemeler aslında 2008 yılında yapılmıştı. Ancak, 4 Haziran 2025'te yayımlanan yeni düzenlemeyle birlikte, uygulamanın kapsamı daha da genişletildi ve denetim mekanizmaları güçlendirildi.
Yeni Düzenlemeye Aykırılığın Cezaları
Yeni maaş ödeme düzenlemesine uymayan işverenler ciddi idari para cezalarıyla karşı karşıya kalacak. SGK Eski Başmüfettişi İsa Karakaş, Türkiye Gazetesi'ndeki yazısında 2025 yılı için belirlenen ceza miktarlarını detaylandırdı. Buna göre, 4857 sayılı İş Kanunu kapsamındaki işçiler için, banka yoluyla ödeme yapmayan her bir işçi ve her ay başına 2.179 TL ceza kesilecek. Deniz İş Kanunu kapsamındaki gemi adamları için bu miktar her bir çalışan ve ay başına 28.856 TL, Basın İş Kanunu kapsamındaki gazeteciler için ise her bir gazeteci ve her ay için 36.081 TL olarak belirlendi. Ayrıca, maaş bordrosunda çalışanın imzası yer almayan ve ödemeleri banka kanalıyla gerçekleştirmeyen işverenlere, çalışan sayısı ve tespit edilen ay sayısına göre toplamda 312.000 TL’ye varan idari para cezası uygulanabileceği bildirildi.