Kayseri’nin Talas ilçesinde bulunan tarihi Talas Amerikan Koleji, yalnızca yüzeydeki mimarisiyle değil, altındaki gizemli yapısıyla da yeniden gündeme geldi. 1871 yılında inşa edilen ve uzun yıllar boyunca eğitim kurumu olarak hizmet veren bu yapı, şimdi altından çıkan devasa yeraltı kompleksiyle merak uyandırıyor.
Talas Amerikan Koleji, Osmanlı’nın son dönemlerinde misyoner faaliyetleriyle kurulan ve 20. yüzyılın ortalarına kadar yüzlerce öğrenciye ev sahipliği yapan köklü bir eğitim kurumuydu. Cumhuriyet döneminde de faaliyetlerine devam eden okul, özellikle yatılı eğitim anlayışı ve disiplinli yapısıyla dönemin en bilinen eğitim kurumlarından biri olmuştu.
Bugün Kayseri Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü ile Erciyes Üniversitesi’nin kullanımında olan tarihi yapı, mimari ve kültürel değeriyle hala ayakta. Ancak asıl dikkat çeken detay, bu görkemli yapının hemen altında yer alıyor.
Bakın altında neler vardı
Yapının alt kısmında, ana kaya oyularak inşa edilmiş devasa bir yeraltı kompleksi bulunuyor. Bu yapı, bir ana galeri etrafında beş ayrı kol şeklinde tasarlanmış. Özellikle bazı bölümlerde tavan yüksekliğinin 4 metreyi aşması, o dönem için oldukça ileri düzeyde bir mühendislik örneği olarak değerlendiriliyor. Galerilerin genişliği ve yüksekliği, yapının sıradan bir depo olmadığını; özel bir amaçla inşa edildiğini gösteriyor.
Yapıya inen merdivenlerin hemen kuzeyinde yer alan ilk kolun sonunda, bugün suyu bulunmayan büyük bir sarnıç yer alıyor. Zemin kotundan yaklaşık 3.8 metre aşağıda bulunan bu sarnıç, yüzeydeki bir kuyu ile bağlantılı cep yapısıyla dikkat çekiyor. Uzmanlar, sarnıcın yaklaşık 190 ton su kapasitesine sahip olduğunu ve Kayseri’nin diğer tarihi yeraltı yapılarıyla benzerlik taşıdığını belirtiyor.
Yalnızca su deposu olmadığı düşünülüyor
Yeraltı yapısının, kolejin inşa edildiği dönemle aynı zamanda yapıldığı, yani 19. yüzyılın son çeyreğinde oluşturulduğu tahmin ediliyor. Ana kaya içerisine elle oyularak inşa edilen bu sistemin, yalnızca bir su deposu ya da bodrum olmadığı; olası savaş, salgın ya da olağanüstü durumlar için bir sığınak veya barınak olarak tasarlanmış olabileceği değerlendiriliyor.
Ancak tüm bu yapılar, hala kamuya açık değil. Herhangi bir koruma önlemi alınmayan yeraltı bölümleri, zamanla zarar görme riskiyle karşı karşıya. Tarihi yapının bu eşsiz parçası, ne yazık ki günümüzde kendi kaderine terk edilmiş durumda.
Sadece Talas'ın değil Kayseri'nin de Tarihi
Talas Amerikan Koleji'nin altındaki bu yeraltı yapısı, yalnızca Talas’ın değil, Kayseri’nin de tarihsel belleği açısından büyük önem taşıyor. Akademisyenler, tarihçiler ve kültürel miras uzmanları, bu alanın envantere alınarak koruma altına alınması gerektiğini vurguluyor.
Restorasyon çalışmalarıyla desteklenerek kontrollü biçimde ziyarete açılması durumunda, Kayseri’ye yeni bir kültürel rota daha kazandırılabileceği ifade ediliyor. Kayseri’nin yer üstü kadar yer altı tarihinin de güçlü olduğu bu örnek, doğru adımlarla değerlendirilirse Türkiye’nin kültürel miras haritasında önemli bir yere sahip olabilir.