Tıp dünyasında yapay zekânın kullanımına yönelik çığır açıcı bir gelişme yaşandı. Araştırmacılar, bir kişinin sağlık geçmişine bakarak binden fazla hastalığın yıllar öncesinden öngörülebileceği yeni bir yapay zekâ modeli geliştirdi. “Delphi-2M” adı verilen bu sistem, mevcut risk tahmin yöntemlerinin çok ötesine geçerek sağlık hizmetlerinde devrim yaratma potansiyeli taşıyor.
UK Biobank verileriyle eğitildi
Alman Kanser Araştırma Merkezi’nden bilim insanları, İngiltere’nin yarım milyon katılımcıya ait biyomedikal veriler içeren UK Biobank veri tabanını kullanarak modeli eğitti. “Delphi-2M”in çalışma prensibi, dil tabanlı yapay zekâların kullandığı transformer mimarisine dayanıyor. Bu teknoloji, aynı zamanda ChatGPT’nin de temelini oluşturuyor.
Araştırma ekibinden Moritz Gerstung, modelin çalışma şeklini şu sözlerle açıkladı:
“Delphi-2M, tıbbi teşhis dizilerini anlamayı öğreniyor. Bu süreç, bir metindeki dil bilgisi kurallarını öğrenmeye benziyor. Model, teşhislerin hangi kombinasyonlarla ve hangi sırayla ortaya çıktığını kavrıyor ve buna göre geleceğe yönelik tahminler yapabiliyor.”
Kalp krizi riskini yaş ve klasik faktörlerin ötesinde belirliyor
Delphi-2M’in en dikkat çekici özelliklerinden biri, kalp krizi gibi kritik hastalıkların riskini yalnızca yaş veya klasik faktörlerle değil, çok daha geniş verilerle değerlendirebilmesi oldu. Araştırmacılar, sistemin bireysel risk seviyelerini daha hassas bir şekilde ölçebildiğini belirtiyor.
Modelin güvenilirliği yalnızca İngiltere verileriyle sınırlı kalmadı. Bilim insanları, yapay zekâyı ayrıca Danimarka’nın iki milyon kişilik kamu sağlık verisi üzerinde test ederek doğruladı. Elde edilen sonuçlar, sistemin farklı veri setlerinde de umut verici performans gösterdiğini ortaya koydu.
Henüz klinik kullanıma hazır değil
Her ne kadar sonuçlar heyecan verici olsa da uzmanlar, Delphi-2M’in henüz klinik kullanıma hazır olmadığının altını çiziyor. İngiliz araştırmacı Peter Bannister, modelin eğitildiği veri setlerinin yaş, etnik köken ve mevcut sağlık sonuçları bakımından yanlı olabileceğine dikkat çekti. Bu durum, modelin farklı toplumlarda aynı doğrulukta sonuçlar vermemesine yol açabilir.
Sağlık hizmetlerinde devrim potansiyeli
Uzmanlara göre gelecekte Delphi-2M gibi sistemler, sağlık hizmetlerinde büyük dönüşümler yaratabilir. Bu tür yapay zekâ teknolojileri sayesinde:
• Hastaların sağlık durumu çok daha yakından izlenebilecek,
• Önleyici tedbirler erken aşamalarda alınabilecek,
• Sağlık sistemlerinde kaynak kullanımı daha verimli hale getirilebilecek,
• Tek seferde binlerce hastalığın taraması yapılabilecek.
Bugüne kadar kullanılan yazılımlar genellikle yalnızca tek bir hastalık için risk analizi yapabiliyordu. Ancak Delphi-2M, aynı anda 1000’den fazla hastalığın uzun vadeli riskini tahmin edebilmesiyle bu alanda benzersiz bir adım atmış oldu.
Geleceğe ışık tutuyor
Araştırmacılar, teknolojinin daha geniş veri setleriyle test edilip geliştirilmesi halinde, sağlık alanında devrim yaratabileceğini düşünüyor. Erken tanı ve önleyici tedavilerin güçlenmesi, hem bireylerin yaşam kalitesini artırabilir hem de sağlık sistemlerindeki yükü azaltabilir.