Kayseri’nin Develi ilçesindeki Çadıryeri, Derebaşı, Karapınar ve Alaylı köylerinde yer alan Koçgiri Aşireti’ne ait 200 yıllık bezemeli mezar taşları, Anadolu'nun kültürel mirasına ışık tutuyor.
Aşiretin izleri Develi’de tarihle buluşuyor
Kayseri’nin Develi ilçesinde, geçmişi 200 yıla uzanan Koçgiri Aşireti’ne ait bezemeli mezar taşları, hem tarihi hem de kültürel değerleriyle dikkat çekiyor. Çadıryeri, Derebaşı, Karapınar ve Alaylı köylerindeki mezarlarda bulunan bu taşlar, sanat tarihi ve halk kültürü açısından önemli birer belge niteliği taşıyor.
Bezemeli mezar taşları kültürel sürekliliğin simgesi
Erciyes Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aslı Sağıroğlu, Develi bölgesindeki Koçgiri mezar taşlarının tarihsel değerine dikkat çekti. Sağıroğlu, baş ve ayak şahideli, yekpare sanduka tipli mezar taşlarının bütünlüklerini bugüne kadar korumuş olmasının çok kıymetli olduğunu vurguladı.
Sağıroğlu, “Çadıryeri ve Derebaşı köyleri mezarlığında bulunan ve H.1235 (M.1820) yılına tarihlenen mezar taşlarının hâlâ dimdik ayakta olması, kültürel mirasın sağlam bir temele dayandığını gösteriyor,” dedi.
Figürlü süslemeler ve sanduka formu dikkat çekiyor
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ayşe Budak da yaptığı çalışmada Koçgiri Aşireti'ne ait mezar taşlarını hem form hem de bezeme açısından inceledi.
Budak, “Mezar geleneklerinde yalnızca süslemeler değil, sanduka formları da dikkat çekici. Dikdörtgen kaide üzerine yerleştirilmiş, içi boşaltılmamış yekpare taş sandukalar bu geleneğin özgün örnekleri arasında yer alıyor,” ifadelerini kullandı.
Aşiretin göç hikâyesi
Prof. Dr. Budak’ın aktardığı bilgilere göre, Koçgiri Aşireti esas olarak Tunceli-Erzincan-Sivas hattında yaşamış, ancak 1850’li yıllarda başlayan ve yaklaşık 10 yıl süren göç sürecinin ardından Kayseri’nin Sarız ve Develi ilçelerine yerleşmiştir.
1871 yılı itibarıyla Çadıryeri, Karapınar, Derebaşı ve Alaylı köylerine göç eden aşiret mensupları, bu bölgelerde kendi kültürlerini yansıtan mezarlıklar oluşturmuştur.
Bezemeler kültürel belleği yansıtıyor
Develi ilçesindeki mezarlarda yer alan bazı taşlarda çiçek motifleri, hayat ağacı, çarkıfelek ve ay-yıldız gibi figürlü bezemeler de bulunuyor. Bu semboller, sadece sanatsal değil; aynı zamanda dönemin inanç, yaşam ve ölüm anlayışını da simgeliyor.
Bezemelerin sayısı, formu ve sembolizmi bakımından her taş, ayrı bir hikâyeyi barındırıyor.
Anadolu kültürünün sessiz tanıkları
Kayseri’nin Develi ilçesinde gün yüzüne çıkarılan bu bezemeli mezar taşları, yalnızca bir aşiretin değil, aynı zamanda Anadolu kültürünün de sessiz tanıkları konumunda. Tarihe, sanata ve toplumsal hafızaya katkı sunan bu taşlar, gelecek kuşaklara aktarılması gereken önemli bir miras niteliği taşıyor.