Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT), arşivlerinde bulunan tarihi belgelerden bazılarını yeni bir koleksiyon olarak internet sitesinde ziyaretçilere açtı. Koleksiyonda, Türk Milli Mücadelesi sırasında önemli bir figür olan "İngiliz Kemal" lakaplı Ahmet Esat Tomruk ve dönemin Almanya'nın Ankara Büyükelçisi Franz Von Papen'e dair çarpıcı raporlar yer alıyor. Bu belgeler, dönemin istihbarat faaliyetlerine ve uluslararası ilişkilerine dair önemli bilgiler sunuyor.
İngiliz Kemal hakkında olumsuz görüşler
MİT'in yayımladığı belgelerden biri, "İngiliz Kemal" olarak bilinen Ahmet Esat Tomruk’a dair Milli Emniyet Hizmeti Riyaseti (MAH) tarafından 1940 yılında yazılmış olumsuz bir rapor içeriyor. Raporda, Tomruk’un kişisel ve profesyonel özellikleri sorgulanmakta ve onun güvenilirliği ciddi şekilde eleştirilmektedir. "Sarhoş ve kumarbaz" olduğu belirtilen Tomruk’un verdiği bilgilerin güvenilir olmadığı, edindiği bilgilerin ise genellikle yurtdışındaki gezilerinde kulaktan dolma olarak edindiği ifade edilmiştir. MAH, Tomruk'un "istifade melhuz" olmadığına ve verdiği bilgilerin güvenilirliğinden şüphe edileceğine dair net bir uyarı yapmıştır. Ayrıca, raporda Tomruk’un Bulgaristan'da bulunduğu ve durumunun yakından takip edildiği bilgisi de yer almıştır.
Bu rapor, "İngiliz Kemal" olarak tanınan Tomruk'un Milli Mücadele sırasında nasıl bir figür olduğuna dair yeni bir bakış açısı sunmaktadır. Ahmet Esat Tomruk, yıllarca hem kahraman olarak hem de İngiliz istihbaratına hizmet eden bir ajan olarak farklı açılardan değerlendirilmiştir. MİT'in bu raporu, dönemin istihbarat dünyasında Tomruk’a dair daha karanlık bir portre çiziyor.
Franz Von Papen ve suikast
Diğer bir önemli belge ise, Almanya'nın Ankara Büyükelçisi Franz Von Papen’e ait. Von Papen, 1942 yılında suikasta uğramış ancak hayatta kalmıştı. O dönemde, İzmir'in Karşıyaka ilçesinin Şemikler Köyü Muhtarı Şakir, suikasttan sağ kurtulmuş olan Von Papen'e bir tebrik mektubu göndermişti. Bu mektup, MİT arşivlerinde yer alan başka bir belgede yer alıyor. İlginç bir şekilde, Muhtar Şakir'in Almanya’ya olan sempatisi nedeniyle bu mektubu yazdığı belirtilmiştir. Şakir’in, Von Papen’i şahsen tanımadığı ancak Almanya'ya karşı beslediği sempati nedeniyle suikasttan kurtulmasından duyduğu memnuniyeti dile getirdiği ifade edilmiştir.
Buna karşılık, Von Papen'in yazdığı teşekkür mektubunda, Türk milletinin farklı tabakalarından gelen tebriklerin kendisini mutlu ettiği, özellikle de Şakir'in gönderdiği mektubun kendisi için anlam taşıdığı belirtilmiştir. Von Papen, bu tür iletişimlerin Türk-Alman dostluğunun güçlenmesine katkı sağlayacağına dair iyimser bir mesaj vermiştir.
Dönemin diplomasisi ve istihbarat faaliyetleri
Bu belgeler, dönemin diplomatik ilişkilerini ve istihbarat dünyasını gözler önüne seriyor. MİT'in bu belgeleri yayımlaması, Türk Milli Mücadele yıllarında önemli bir rol oynamış olan istihbarat faaliyetlerinin ve Almanya ile olan ilişkilerin detaylarına ışık tutmaktadır. Ahmet Esat Tomruk’un yaşamı, bir yandan bağımsızlık mücadelesinin sembollerinden biri olarak yüceltilirken, diğer yandan güvenilirliği sorgulanan bir figür olarak da tarihe geçmiştir. Franz Von Papen'in ise savaş yıllarındaki diplomat kimliği, Türk-Alman ilişkilerinde önemli bir dönemi temsil etmektedir.
