Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), akaryakıt satışlarının plaka bazında elektronik ortamda kaydedilmesi ve bu sayede kayıt dışı ekonomiyle mücadele edilmesi amacıyla Türkiye'de devreye alınan bir sistemdir. Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), sistemin tam olarak işlerlik kazanması için ilgili kesimlere yönelik çeşitli yükümlülükler getirmiş ve bu yükümlülüklerin yerine getirilmesi için belirli son tarihler belirlemiştir. Bu tarihlere uyum, hem akaryakıt istasyonu işletmecileri hem de belirli kategorideki araç sahipleri için büyük önem taşımaktadır. GİB, sürenin kaçırılması durumunda cezai işlemlerin uygulanabileceği konusunda uyarılarda bulunmuştur.
UTTS'ye Geçiş ve Son Başvuru Tarihi
Akaryakıt piyasasında şeffaflığı ve vergi güvenliğini artırmayı hedefleyen Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından hayata geçirilmiştir. Sistemin önemli bir aşaması olan başvuru süreçlerinin ve gerekli işlemlerin tamamlanması için belirlenen son tarih 30 Nisan 2025 olarak açıklanmıştır. GİB, bu tarihe kadar işlemlerini bitirmeyen mükelleflerin ve araç sahiplerinin çeşitli cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalacağı uyarısını yapmıştır. Bu durum, ilgili tüm paydaşların belirlenen süreye hassasiyet göstermesi gerektiğini ortaya koymaktadır.
Sistemin Donanımları ve Yasal Düzenleme
UTTS'nin etkin bir şekilde çalışabilmesi için hem akaryakıt istasyonlarına hem de belirli taşıt türlerine özel donanımların takılması zorunludur. Akaryakıt istasyonlarındaki pompa tabancalarına Taşıt Tanıma Okuyucu Cihazı (TTO) ve tabanca aparatlarına Tabanca İletişim Modülü (TİM) monte edilmesi gerekmektedir. Ticari amaçla kullanılan işletme veya kiralık taşıtlara ise Taşıt Tanıma Birimi (TTB) takılması zorunlu tutulmuştur. Bu donanımlar, akaryakıt alımının plaka bilgisiyle eşleştirilerek otomatik olarak kaydedilmesini sağlayacaktır. Sistemin yasal zemini, Resmi Gazete'nin 5 Ekim 2023 tarihli sayısında yayımlanan "Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi Uygulama Genel Tebliği" ile oluşturulmuştur. Tebliğ, sistemin amaçlarını ve uygulama detaylarını ortaya koymaktadır.
Farklı Taşıtlar İçin Farklı Süreler
UTTS donanımlarının taşıtlara entegrasyonu için çeşitli kategorilere ayrılmış son tarihler bulunmaktadır. İşletmeye dahil olan veya kiralanan ve işte kullanılan taşıtlara, 31 Ocak’a kadar TTB taktırılması zorunluydu. Ancak, benzin veya motorin dışındaki yakıt türlerini kullanan taşıtların depoları için bu süre 31 Aralık 2025'te sona erecek. Mevcut durumda taşıt tanıma sistemi kullanan ancak UTTS kapsamına tam olarak girmeyen araçlar için ise TTB taktırma zorunluluğu 1 Temmuz 2025'ten itibaren başlayacak. Bu farklı tarihler, sektördeki farklı ihtiyaçları ve geçiş süreçlerini dikkate alarak belirlenmiştir.
Donanım Montajı ve Başvuru Son Tarihi
Akaryakıt istasyonu işleten mükellefler ve taşıt sahipleri için en yakın ve dikkat edilmesi gereken tarih, donanım montajlarının tamamlanması gereken son gündür. Cihaz, iletişim modülü ve diğer UTTS donanımlarına ilişkin işlemlerin internet sitesi üzerinden başvuru yapılarak tamamlanması ve montajlarının 30 Nisan'a kadar gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu tarihe uyulmaması, ciddi yaptırımları beraberinde getirebilir. UTTS kapsamındaki akaryakıt satışlarında, taşıt plakasına ait bilgiler yeni nesil pompa ödeme kaydedici cihazlara otomatik olarak aktarılacaktır. Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) açıklamasında, "Olası hak kayıplarının yaşanmaması için akaryakıt istasyonu işleten mükellefler ile TTB taktırılması zorunlu taşıt sahiplerinin, genel tebliğin ilgili düzenleme ve sürelerine eksiksiz uyarak yükümlülüklerini zamanında yerine getirmeleri büyük önem taşımaktadır" ifadeleriyle, sürecin zamanında tamamlanmasının kritik önemi vurgulanmıştır. Detaylı bilgilere utts.gov.tr internet adresinden erişilebilir.
