Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk askeri darbe olarak bilinen ve hafızalara kazınan 1960 Darbesi’nde Kayserililerin hafızalarına kazınacak bir detay ortaya çıktı. Darbenin ardından tutuklanan dönemin Başbakanı Adnan Menderes’in, yargılanma sürecini beklerken Kayseri’deki Zincidere Kapalı Cezaevi’nde tutulması kamuoyunda geniş yankı uyandırdı.
Zincidere Cezaevi, tarihi bir sürece tanıklık etti!
27 Mayıs 1960 Darbesi sonrasında gözaltına alınan Demokrat Parti hükümeti üyeleri farklı cezaevlerine sevk edilirken, Adnan Menderes’in Kayseri’ye gönderilmesi dönemin önemli detaylarından olarak öne çıkıyor. Kayseri’nin Melikgazi ilçesinde Zincidere Mahallesi’nde bulunan kapalı cezaevi, Menderes’in duruşmalarına hazırlık sürecinde tarihi anlara tanıklık etti. Cezaevinin bu rolü Kayseri’nin siyasi tarihine damga vuran anlardan oldu.
27 Mayıs Darbesi: Askerî müdahalenin Türk siyasetine etkisi
27 Mayıs 1960 Cuma günü sabah saatlerinde Türk Silahlı Kuvvetleri içindeki 37 düşük rütbeli subay tarafından gerçekleştirilen darbe, emir-komuta zinciri dışında düzenlenen bir hareket olarak Türk siyasetinde yankı uyandırdı. Tümgeneral Cemal Madanoğlu’nun komutasında kritik askeri noktalar ele geçirilirken, Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes ve çok sayıda Demokrat Partili yönetici tutuklandı.
Zamanın Kurmay Albay’ı Alparslan Türkeş’in radyodan okuduğu bildirge ile duyurulan darbeyle birlikte, Anayasa ve Türkiye Büyük Millet Meclisi feshedildi ve siyasi tüm faaliyetler askıya alındı. Darbenin ardından oluşturulan 37 kişilik Mili Birlik Komitesi, Türkiye’nin yönetimini ele geçirdi.
Kayseri, Menderes’in tutukluluk sürecinde öne çıktı!
Darbenin ardından siyasi yasak getirilen ve tutukluluk halinde yargılanan, zamanın Başbakan’ı Adnan Menderes’in yargı sürecinde kısa bir dönem için de olsa Kayseri Zincidere Cezaevinde tutulması, Kayseri’nin darbe sürecindeki rolünü farklı bir noktaya taşıyor. Cezaevinde geçirdiği süre boyunca yoğun güvenlik önlemleri alındığı dönemin tanıklarının anlatımları ile de destekleniyor.
27 Mayıs darbesinin genel anlatımının yanı sıra Menderes’in Kayseri bağlantısı, darbenin yerel tarihte Kayseri’ye bıraktığı bir iz olarak günümüze yansıyor. Zincidere Cezaevi geçtiğimiz yıllarda Talas Belediyesi tarafından yıktırılarak yerine bir Eğitim Merkezi inşa edildi. Aynı şekilde 12 Eylül 1980 Darbesi’nde de adı işkencelerle anılan Zincidere Cezaevi, kendisiyle birçok sırrı da tarihe gömdü.
Kayseri tarihinde kritik an: Menderes’in ölümü bekleyişi
Demokrat Parti’nin ve iktidarının sonunu getiren bu askeri müdahale, Türkiye’de siyaset ve ordu arasındaki çizgilerin daha net bir çizgi ile çizilmesinin yolunu açtı. Adnan Menderes’in Kayseri’deki tutukluluk süreci bu hikayede iz bırakan bir detay olarak anılıyor. Bu yönüyle Kayseri, Türkiye tarihinin en çalkantılı dönemlerinden birinde, kritik bir ismin sessiz bekleyişine tanıklık etti.
