ABD ile Türkiye arasında yıllardır gündeme gelen Heybeliada Ruhban Okulu meselesi, 26 yıl aradan sonra yeniden tartışma konusu oldu. 1999 yılında dönemin ABD Başkanı Bill Clinton, Türkiye ziyaretinde Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’den okulun açılmasını talep etmiş, ancak Demirel bu isteğe olumlu yaklaşmamıştı. Aynı talep bu kez ABD eski Başkanı Donald Trump tarafından gündeme getirildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise bu defa farklı bir mesaj vererek, “Üzerimize düşeni yapmaya hazırız” ifadelerini kullandı.
1844 yılında kurulan ve Ortodoks dünyası için büyük öneme sahip olan Heybeliada Ruhban Okulu, uzun yıllar boyunca metropolit ve din adamı yetiştirdi. Fener Rum Patriği Bartholomeos’un da mezunları arasında bulunduğu okul, 1971’de Türk üniversitelerine bağlanma şartı getirildiği için Rum Patrikhanesi tarafından kapatılmıştı. O tarihten bu yana kapalı kalan okul, Türkiye’nin AB üyelik süreci, uluslararası temaslar ve Yunanistan ile ilişkilerde sık sık gündeme taşındı.
“Teoloji meslek yüksekokulu” modeli
Son dönemde yeniden açılması tartışılan okul için yeni bir formül üzerinde duruluyor. Plana göre, okul “Teoloji Meslek Yüksekokulu” adıyla, özel okul statüsünde açılacak. Yönetim Rum Patrikhanesi’nde, denetim ise Milli Eğitim Bakanlığı’nda olacak. Böylece hem Patrikhane’nin beklentileri hem de Türkiye’nin yasal düzenlemeleri gözetilmiş olacak.
Yusuf Tekin: “Kişisel olarak okulun açılmasını isterim.”
Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin de geçtiğimiz 28 Mayıs’ta Heybeliada Ruhban Okulu’nu ziyaret ederek, “Kişisel olarak okulun açılmasını isterim” demişti. Bu açıklama, hükümetin konuya bakışında yumuşama olarak yorumlanmıştı.
Ziyaretler ve diplomasi trafiği
Heybeliada Ruhban Okulu, yalnızca ABD değil, Avrupa ülkelerinin de yakından takip ettiği bir mesele oldu. Yunanistan eski Başbakanı Aleksis Çipras 2019’da Patriği Bartholomeos ile birlikte okulu ziyaret etmiş, ancak Erdoğan’ın talebe karşılık “Siz Atina’daki Fethiye Camii’ni açmıyorsunuz” sözleri dikkat çekmişti.
120 bin kitaplık kütüphane
Bugün mülkiyeti Aya Triada Tepe Manastırı Vakfı’na ait olan okul, hem dini hem de tarihi bir miras niteliğinde. 9. yüzyılda inşa edilen yapının içerisinde 120 bin eserin bulunduğu geniş bir kütüphane yer alıyor. Halen Patrikhaneye bağlı bir manastır olarak kullanılan okul, turistik ve dini ziyaretçilere açık durumda.
26 yıllık farklı yaklaşım
Türkiye’nin iç ve dış politikasında farklı dönemlerde farklı yaklaşımlarla gündeme gelen Heybeliada Ruhban Okulu, Clinton-Demirel döneminde reddedilen bir talepti. Ancak 26 yıl sonra Trump-Erdoğan görüşmesinde verilen mesaj, konunun çözüm yoluna girebileceğinin işareti olarak değerlendiriliyor.
