Türkiye’de ilk kez il bazında yayımlanan Beşeri Sermaye Endeksi verilerine göre 2023’te en yüksek değer 0,781 ile Çanakkale’de, en düşük ise 0,599 ile Şırnak’ta ölçüldü.
Beşeri Sermaye Endeksi Nedir?
Dünya Bankası tarafından geliştirilen Beşeri Sermaye Endeksi, bugün doğan bir çocuğun sağlık ve eğitim koşullarını göz önünde bulundurarak 18 yaşına geldiğinde sahip olacağı üretkenlik seviyesini ölçüyor. Endeks 0 ile 1 arasında değer alıyor ve 1’e yaklaştıkça daha yüksek üretkenlik anlamına geliyor. Endeks; hayatta kalma, sağlık ve eğitim bileşenlerinden oluşuyor.
Türkiye’de Endeks 2023’te Geriledi
Türkiye için 2021’de 0,693 olan beşeri sermaye endeksi, 2022’de 0,696’ya yükselmişti. Ancak 2023 yılında endeks yüzde0,9 düşerek 0,690’a geriledi. Alt bileşenlerde ise farklı eğilimler görüldü. Hayatta kalma oranı yüzde0,3 azalarak 0,985’e düşerken, sağlık bileşeni yüzde0,2 artışla 0,966’ya yükseldi. Eğitim bileşeni ise yüzde0,8 azalarak 0,725 oldu.
AB Ortalaması Türkiye’nin üzerinde
Avrupa Birliği’nde 27 ülkenin ortalama beşeri sermaye endeksi 2020 yılında 0,730 olarak belirlendi. Finlandiya (0,796), İsveç (0,795) ve İrlanda (0,793) en yüksek değerlere sahip ülkeler oldu. Türkiye’nin 0,690’lık endeks değeri ise AB ortalamasının altında kaldı.
İl bazında zirve Çanakkale’nin oldu!
İlk kez yayımlanan il bazlı beşeri sermaye endeksi verilerine göre, 2023 yılında en yüksek değer 0,781 ile Çanakkale oldu. Çanakkale’yi Antalya (0,761), Erzincan (0,756), Eskişehir (0,755) ve Rize (0,749) izledi. En düşük değer ise 0,599 ile Şırnak’ta kaydedildi. Şırnak’ın ardından Ağrı, Şanlıurfa, Gümüşhane ve Muş en düşük endekse sahip iller olarak sıralandı.
En çok artış ve düşüş gösteren iller
2021-2023 döneminde endeks değeri en çok artan il 0,026 puanla Çanakkale oldu. Uşak, Siirt, Antalya ve Erzincan da yükseliş yaşayan iller arasında yer aldı. Buna karşılık Hatay (-0,066), Adıyaman (-0,059), Kahramanmaraş (-0,048), Manisa (-0,024) ve Malatya (-0,022) endeks değeri en fazla gerileyen iller oldu.
Eğitim ve sağlık yatırımları belirleyici
Uzmanlara göre beşeri sermaye endeksi, illerdeki eğitim ve sağlık yatırımlarının gelecekteki üretkenlik üzerinde doğrudan etkili olduğunu ortaya koyuyor. Çanakkale gibi endeksi yüksek iller, eğitim ve sağlık alanındaki gelişmiş yapılarıyla öne çıkarken, düşük değerli illerde politika yapıcıların daha fazla yatırım ve planlama yapması gerektiği vurgulanıyor.
