Depresyon, bireylerin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen karmaşık bir ruhsal durumdur. Ancak, uygun tedavi yöntemleriyle semptomlar hafifletilebilir, başa çıkma becerileri geliştirilebilir ve genel iyilik hali artırılabilir. Geleneksel olarak, depresyon biyolojik nedenler için ilaçla, psikososyal faktörler için ise psikoterapiyle tedavi edilirdi. Ancak, nörobilim alanındaki son bulgular, hem ilaç hem de psikoterapinin beyin fonksiyonlarında benzer değişiklikler yarattığını gösteriyor. Bu nedenle, artık bu ayrım yerine, psikoterapinin depresyonun nedeninden bağımsız olarak etkili bir seçenek olduğu kabul ediliyor. Psikoterapi, tek başına veya ilaçla birlikte uygulanabilir.
Depresyon Tedavisinde Yaygın Terapi Türleri
1. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), depresyon tedavisinde en çok tercih edilen ve kanıt temelli bir yöntemdir. Bu terapi, olumsuz düşünce kalıplarını ve davranışları tanımlamaya ve değiştirmeye odaklanır. BDT terapisti, kişinin düşünceleri, duyguları ve davranışları arasındaki bağlantıları anlamasına yardımcı olur. Negatif düşünceler, daha dengeli ve gerçekçi olanlarla değiştirilir. 115 çalışmayı inceleyen bir meta-analiz, BDT’nin depresyon tedavisinde etkili olduğunu doğrulamıştır. Ayrıca, BDT ile ilaç kombinasyonunun, yalnızca ilaç kullanımına kıyasla daha etkili olduğu ve relapse oranlarının daha düşük olduğu bulunmuştur.
2. Kişilerarası Terapi (IPT)
Kişilerarası Terapi (IPT), özellikle ilişkisel sorunlardan kaynaklanan depresyon için etkili bir yöntemdir. Depresyon semptomlarının ve ilişki problemlerinin birbirini etkilediği fikrine dayanır. 12-16 haftalık kısa süreli bir terapi olan IPT, kişinin ilişki sorunlarını tanımlamasına, iletişim becerilerini geliştirmesine ve destek ağını güçlendirmesine yardımcı olur. 2020’de yapılan bir çalışma, iş yerinde depresyon yaşayan bireylerde IPT’nin standart tedavilere kıyasla daha etkili olduğunu göstermiştir.
3. Farkındalık Temelli Terapiler
Farkındalık temelli terapiler, depresyon semptomlarını yönetmek için mindfulness (bilinçli farkındalık) prensiplerini kullanır. Farkındalık Temelli Bilişsel Terapi (MBCT) ve Farkındalık Temelli Stres Azaltma (MBSR) gibi yöntemler, anlık farkındalık, yargısızlık ve kendine şefkat geliştirmeyi amaçlar. Bu terapilerde, kişi düşüncelerini ve duygularını tepki vermeden gözlemlemeyi öğrenir. Böylece, depresyonla bağlantılı olumsuz düşünce kalıplarını daha sağlıklı bir şekilde yönetebilir.
4. Diyalektik Davranış Terapisi (DBT)
Diyalektik Davranış Terapisi (DBT), BDT’nin unsurlarını mindfulness pratikleriyle birleştirir. Başlangıçta sınırda kişilik bozukluğu için geliştirilmiş olsa da, depresyon gibi duygu durum bozukluklarında da etkilidir. DBT, olumsuz düşünce ve davranışları değiştirmeye odaklanır, duygusal düzenleme, stres toleransı ve kişilerarası beceriler kazandırır. Mindfulness temelli yaklaşımı, kişinin duygularını yargılamadan kabul etmesini sağlar.
5. Psikodinamik Terapi
Psikodinamik terapi, depresyonun altında yatan bilinçdışı süreçleri ve çözülmemiş çatışmaları araştırır. Sigmund Freud ve Carl Jung gibi öncüllerin geliştirdiği bu yöntem, kişinin geçmiş deneyimlerinin bugünkü duygularını ve davranışlarını nasıl şekillendirdiğini anlamasını sağlar. Son yıllarda yapılan meta-analizler, psikodinamik terapinin depresyon tedavisinde etkili olduğunu doğrulamıştır.
