Türkiye’de teknoloji ve yenilik odaklı girişimlerin (start-up) karşılaştığı sorunlar, TÜİK Teknogirişim Araştırması 2024 verileriyle net şekilde ortaya kondu. Eğitimli ve teknik altyapıya sahip girişimcilerden oluşan teknogirişimler; yüksek maliyetler, finansmana erişim güçlüğü ve nitelikli personel eksikliği nedeniyle ayakta kalma mücadelesi veriyor.
Girişimcilerin Yarısı Mühendis, Kadın Oranı Düşük
Araştırmaya göre teknogirişim ortaklarının %49,7’si mühendislik, imalat ve inşaat alanlarından mezun. Kurucu ortakların büyük bölümü lisans ve üzeri eğitime sahipken, kadın girişimci oranı yalnızca %12,9 seviyesinde kaldı. Bu durum, teknogirişimciliğin hâlâ erkek ağırlıklı ve teknik bilgi gerektiren bir alan olduğunu gösteriyor.
Girişimciler Zengin Ailelerden Gelmiyor
Teknogirişimcilerin aile profilleri incelendiğinde, babaların en yaygın meslek grubunun kamu çalışanı (%32,9) olduğu görülürken, annelerin %66,6’sının ev işleriyle meşgul olduğu belirlendi. Veriler, girişimcilerin büyük bölümünün sermaye sahibi ailelerden değil, orta gelirli ve düzenli gelirli hanelerden geldiğini ortaya koyuyor.
Eleman Var Ama Uygun Değil
Teknogirişimlerin %48,5’i 2024 yılında nitelikli personel almayı denedi ya da aldı. Ancak bu girişimlerin %34,1’i ciddi zorluk yaşadı. En büyük sorunlar; yüksek maaş beklentisi, yeterli teknik bilgiye sahip olunmaması ve iş deneyimi eksikliği olarak sıralandı. Girişimciler, aradıkları nitelikte personeli bulmakta zorlandıklarını belirtiyor.
Girişimci Önce Kendi Parasını Harcıyor
Araştırmanın en dikkat çekici sonuçlarından biri finansman kaynaklarında ortaya çıktı. Teknogirişimlerin kuruluş aşamasında en önemli finansman kaynağı %89,7 ile kendi sermayeleri oldu. 2024 yılında da bu oran %79 seviyesinde kaldı. Banka kredileri ve yatırımcı desteği sınırlı kalırken, girişimciler büyük ölçüde kendi ceplerinden süreci finanse ediyor.
En Büyük Engel: Yüksek Maliyetler
Teknogirişimlerin karşılaştığı en büyük engel %80,8 ile yüksek maliyetler olarak kaydedildi. Bunu özkaynak yetersizliği, kredi ve girişim sermayesine erişim zorluğu ile kamu desteklerine ulaşamama izledi. Veriler, sorunun fikirden değil, ekonomik koşullardan kaynaklandığını ortaya koyuyor.
Yatırımcı Var Ama Şartlar Ağır
Yeni finansman arayışına giren teknogirişimlerin oranı %54,4 oldu. Ancak bu girişimlerin %72,2’si gelen yatırım tekliflerini yetersiz buldu. Yatırımcıların yüksek ortaklık payı istemesi, karar alma özgürlüğünü sınırlaması ve ağır sözleşme şartları girişimcilerin en çok şikâyet ettiği konular arasında yer aldı.
İhracatta En Büyük Sorun Lojistik
İhracat yapan teknogirişimlerin en büyük sorunu lojistik maliyetler oldu. Yüksek teslim ve iade giderleri, ödeme sistemleri ve gümrük işlemleri ihracatın önündeki başlıca engeller olarak öne çıktı.
E-Satış ve İhracat Sınırlı
Teknogirişimlerin yalnızca %22,2’si e-satış yapıyor. Satışların büyük bölümü Türkiye içine yapılırken, yurt dışı e-satışlarda ilk sırayı Avrupa Birliği aldı. İhracat yapan girişimlerin oranı %22,8 olurken, Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimlerin ihracat yapma oranının iki kat daha yüksek olduğu görüldü.
Girişimciler Yenilikle Ayakta Kalıyor
Araştırmaya göre teknogirişimler, ekonomik performanslarını artırmada en etkili unsurun yenilikçi teknoloji üretmek olduğunu belirtiyor. Bunu güçlü ekip yapısı ve iyi müşteri ilişkileri takip ediyor.
Bu veriler, Türkiye’de teknogirişimciliğin fikir üretmekten çok hayatta kalma mücadelesine dönüştüğünü gösteriyor. Eğitimli ve yetkin girişimciler; yüksek maliyetler, sınırlı finansman ve nitelikli insan kaynağı eksikliği nedeniyle zor bir süreçten geçiyor.
