Cumhuriyet tarihinin en tartışmalı cezalarından biri olan idam cezası, Türkiye’de anayasal değişikliklerle birlikte tarihe karışsa da, geçmişte bu kararla hayatını kaybeden isimler hafızalardan silinmedi. Kayseri de bu karanlık listenin sessiz tanıklarından biri. Farklı dönemlerde idam edilen Kayserili isimler, toplumsal hafızada derin izler bırakmaya devam ediyor.
1920'lerde Kayseri’den iki idam
İlk kayıtlı idam vakalarından biri 1925 yılında gerçekleşti. Kayserili Mustafa Behçet Bey, dönemin koşulları altında idam cezasına çarptırıldı. Ardından 1926 yılında, yine Kayserili olan Bakkal Hekimoğullarından Abdullahoğlu Musa Çavuş idam edildi. Ancak her iki olayla ilgili gerekçeler dönemin kayıtlarında yeterince yer bulamadı. Bu iki ismin neden idam edildiği hâlâ bilinmezliğini koruyor.
Hüseyin İnan ve ideolojik bir dönüm noktası
Türkiye tarihinde derin izler bırakan 6 Mayıs 1972 günü, idam edilen üç sol görüşlü gençten biri de Kayseriliydi. Deniz Gezmiş ve Yusuf Aslan ile birlikte aynı davadan yargılanarak idam edilen Hüseyin İnan, Kayseri Lisesi mezunuydu ve Sarız ilçesinin Bozhüyük köyünde dünyaya gelmişti.
1949 yılında doğan Hüseyin İnan, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın tamamını veya bir kısmını tağyir, tebdil veya ilgaya cebren teşebbüs suçlamasıyla idam cezasına çarptırıldı. Kökeni Sarız ve Gürün arasında yer alan Bozhüyük köyüne dayanan İnan’ın ailesi bölgede tanınan esnaflardandı. Babası Hıdır ve annesi Selver’in yanı sıra amcaları Mehmet ve Kamil de Sarız’ın önde gelen ticaret insanları arasında yer alıyordu.
Kiralık katil olarak idam edilen ilklerden
Bir diğer Kayseri bağlantılı idam vakası ise 1980 darbesi sonrası döneme denk geliyor. 1943 doğumlu Sinop Ayancıklı Eşref Özcan, 20 Ağustos 1976’da Şevket Gülyen’i silahla öldürmesi sonucu yargılandı ve ölüm cezasına çarptırıldı. Kayseri’de idam edilen Özcan, Türk ceza tarihinde kiralık katil olarak idam edilen nadir isimlerden biri oldu.
12 Eylül 1980 Darbesi'nin ardından 1980–1984 yılları arasında idam edilen 50 mahkûmdan biri olan Özcan, bu dönemde cezası infaz edilen 24 adli suçludan biri olarak kayıtlara geçti.
İdam cezası Türkiye'de ne zaman kaldırıldı?
Türkiye'de idam cezası 2002 yılında, Avrupa Birliği uyum yasaları çerçevesinde kaldırıldı. 2004 yılında ise tamamen Anayasa'dan çıkarıldı. Böylece geçmişte birçok politik ve adli davada uygulanan bu ceza, tarihe karışmış oldu. Ancak idam sehpasına gönderilenlerin isimleri, özellikle de Kayseri gibi Anadolu’nun köklü şehirlerinde, hafızalardaki yerini korumaya devam ediyor.
