Kediler binlerce yıldır insan yaşamının bir parçası… Ancak sanıldığının aksine bu yakınlaşmanın temeli 10 bin yıl önce değil. Oxford Üniversitesi’nden Prof. Greger Larson’ın öncülüğünde yürütülen yeni araştırma, kedilerin insanlarla kurduğu ilişkinin düşündüğümüzden çok daha yakın bir tarihte başladığını gösteriyor.
Araştırmaya göre, kedilerin insanlar tarafından evcilleştirilmesi Neolitik dönemde Levant’ta, yani tarımın ilk geliştiği topraklarda gerçekleşmedi. Bunun yerine, bu süreç binlerce yıl sonra Kuzey Afrika’da, özellikle de Mısır’da başladı.
DNA Analizleri Bilinenleri Altüst Etti
Anadolu, Avrupa ve Kuzey Afrika’daki arkeolojik alanlardan toplanan kedi kemiklerinin DNA’larını inceleyen bilim insanları, kemik örneklerini günümüz kedilerinin genetik yapısıyla karşılaştırdı. Sonuçlar şaşırtıcıydı:
İlk evcilleşme Levant’ta gerçekleşmedi.
Kedilerin insanlarla kurduğu kalıcı ilişki Mısır’da filizlendi.
Günümüz evcil kedileri tamamen Afrika yaban kedisinden (Felis silvestris lybica) geliyor.
Bu bulgular, firavunlar döneminde kedilere verilen kutsal rol ve mumyalama gelenekleriyle tamamen örtüşüyor.
Mısır’dan Dünyaya: Kedilerin Uzun Yolculuğu
Kediler evcilleştikten sonra insanların en önemli yardımcılarından biri haline geldi. Özellikle depolardaki tahılları tehdit eden farelere karşı başarıları sayesinde gemilerde taşınarak tüm dünyaya yayıldılar.
Araştırmanın çarpıcı bulgularından biri de şu:
Kediler Avrupa’ya yalnızca 2.000 yıl önce ulaştı.
Romalılar aracılığıyla Avrupa ve Britanya’ya dağıldılar.
Daha sonra İpek Yolu üzerinden Çin’e doğru yayıldılar.
Günümüzde Antarktika hariç tüm kıtalarda yaşıyorlar.
Çin’deki Sürpriz: Evcilleşmeyen “Rakip” Leopar Kediler
Bilim insanları ayrıca kedilerin atasıyla ilgisi olmayan farklı bir türün, evcil kediler ortaya çıkmadan çok önce Çin’de insan yerleşimlerinde yaşadığını belirledi.
Yaklaşık 3.500 yıl boyunca, insanlar ile leopar kedileri (Prionailurus bengalensis) arasında bir “kommensal yaşam” ilişkisi vardı.
Pekin Üniversitesi’nden Prof. Shu-Jin Luo durumu şöyle açıklıyor:
“Leopar kedileri insanların yanında yaşamaktan fayda sağlarken, insanlar onları etkilemedi. Kemirgenleri uzaklaştırdıkları için kabul gördüler.”
Bu kediler hiçbir zaman evcilleştirilmedi ancak modern çağda evcil kedilerle çiftleştirilerek Bengal kedisi adı verilen yeni bir ırk ortaya çıktı.
Kedilerin Gizemi Çözüldü: Evcilleşme Mısır’da Başladı
Science ve Cell Genomics dergilerinde yayımlanan araştırma, kedilerin evrimsel hikâyesini yeniden yazıyor. Buna göre:
Kediler, düşündüğümüzden çok daha geç, Mısır’da evcilleşti ve buradan tüm dünyaya yayıldı.
Bu yeni bulgular, insanların kedilerle kurduğu eşsiz bağın aslında çok da eski olmadığını, fakat hızla tüm dünyaya yayılan bir ilişkiye dönüştüğünü gösteriyor.
