Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), telefonla yapılan anketleri reddeden ya da cevaplamayan vatandaşlara tam 15 bin 134 TL para cezası uyguluyor. 2005’te yürürlüğe giren Türkiye İstatistik Kanunu’nun 54. maddesi uyarınca hayata geçirilen bu yaptırım, birçok kişiyi şaşkına çeviriyor.
TÜİK, ALO 124 hattı üzerinden vatandaşları aramadan önce SMS ile “Telefonla aranacaksınız” bilgisi gönderiyor. Ardından iş gücü, turizm, eğitim gibi alanlarda sorular yöneltiliyor. Ancak çağrıya cevap verilmez veya anket tamamlanmazsa, cezai işlem başlatılıyor.
Pek çok vatandaş, bu aramaları dolandırıcılık girişimi sanarak yanıt vermediğini söylüyor. Ancak yetkililer, bunun tamamen yasal ve resmi bir uygulama olduğunu vurguluyor. Şikayet platformlarında benzer cezalara maruz kalan birçok kişinin paylaşımları yer alıyor.
Ünlü sunucu Defne Samyeli de bu cezadan nasibini aldı. 2013’te Hanehalkı Bütçe Anketi’ne katılmadığı için 923 TL ceza alan Samyeli, özel hayatın gizliliğinin ihlal edildiği gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. Ancak 2018’de mahkeme, cezayı hukuka uygun bularak başvuruyu reddetti.
TÜİK, bu uygulamanın ülkenin ekonomik ve sosyal verilerinin sağlıklı toplanması için zorunlu olduğunu savunuyor. Ancak vatandaşlar arasında “zorunlu anket” ve “yüklü ceza” tartışmaları giderek büyüyor.
