Vergi mükellefi olmak için ehliyet gerekir mi? Gelir İdaresi Başkanlığı, 213 sayılı kanunun 9. maddesini hatırlatarak bu soruya yanıt verdi: “Mükellefiyet için kanuni ehliyet şart değildir.”
Vergi Usul Kanunu’na göre mükellefiyet için kanuni ehliyet şartı yok
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 9. maddesi, vergi mükellefiyeti ve vergi sorumluluğuna ilişkin önemli bir hüküm içeriyor.
Maddeye göre, vergi mükellefiyeti veya vergi sorumluluğu için kanuni ehliyet şartı aranmaz.
Bu hüküm, vergi sisteminin temel taşlarından biri olan mükellefiyet kavramının, kişisel ehliyete bağlı olmaksızın uygulanabileceğini ortaya koyuyor.
Yani, vergi doğuran olayın gerçekleşmesi yeterli olup, kişinin medeni kanun anlamında ehliyetli olup olmaması bu yükümlülüğü ortadan kaldırmıyor.
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 9. maddesi ne diyor?
Vergi Usul Kanunu’nun 9. maddesi açık şekilde şu hükmü içerir:
“Mükellefiyet ve vergi sorumluluğu için kanuni ehliyet şart değildir.”
Bu maddeye göre, reşit olmayanlar, kısıtlılar veya tüzel kişilerin temsilcileri de vergi mükellefiyeti altına girebilir.
Vergi yükümlülüğü, medeni ehliyete değil, vergi doğuran fiilin gerçekleşmesine bağlıdır.
Vergi mükellefiyeti nasıl doğar?
Bir kişinin vergi mükellefi sayılabilmesi için herhangi bir “kanuni ehliyet”e sahip olması gerekmez;
mükellefiyet, vergiye tabi bir kazanç veya gelir elde edilmesiyle başlar.
Örneğin, bir taşınmazın satışıyla doğan kazanç,
bir şirketin ticari faaliyeti sonucu elde ettiği gelir
veya bir miras yoluyla edinilen mal varlığı, vergi mükellefiyetini doğuran olaylardandır.
Bu nedenle, kanuni ehliyeti olmayan kişilerin adına vergi yükümlülüğü doğabilir,
ve bu durumda kanuni temsilciler (veli, vasi veya kayyum) sorumluluk taşır.
Vergi sorumluluğu ve temsil ilişkisi
Kanuni ehliyeti olmayanların vergi borçları, kanuni temsilcileri tarafından yerine getirilir.
Vergi Usul Kanunu’nun 10. maddesi bu konuda şu hükmü getirir:
“Kanuni temsilciler, mükellefiyet ve vergi sorumluluğundan doğan ödevlerin yerine getirilmesinden sorumludur.”
Bu düzenleme, hem vergi sisteminin sürekliliğini hem de kamu alacaklarının güvence altına alınmasını amaçlar.
Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan bilgilendirme kampanyası
Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), vatandaşların vergi mevzuatı hakkında farkındalığını artırmak amacıyla
“Bunları Biliyor Musunuz?” başlığıyla bilgilendirici paylaşımlar yapıyor.
Bu kapsamda yapılan açıklamalarda, mükellefiyetin temel esasları sade ve anlaşılır biçimde kamuoyuna duyuruluyor.
“Vergi geleceğimizdir” sloganıyla yürütülen kampanyada amaç, hem vergi bilincini artırmak hem de
vatandaşların yasal yükümlülükleri konusunda bilinçlenmesini sağlamak.
Uzmanlardan yorum: ‘Vergi ehliyetten bağımsızdır’
Mali hukuk uzmanlarına göre, bu düzenleme vergide eşitlik ve kapsayıcılık ilkesinin bir sonucudur.
Ekonomik faaliyete katılan herkes, ehliyetine bakılmaksızın vergi yükümlülüğü taşır.
Bu sayede devlet, vergilendirilebilir tüm kazançları sistem içine dahil eder.
