Kayseri’de sohbetlerin değişmeyen klasiklerinden biride: “Benim dedem Kayseri’ye ilk arabayı getirenlerdenmiş…”
Hemen hemen Kayseri’de başlayan her muhabbetin sonu ya da aile sohbetlerinde de aynı hikayeler dolaşır. Herkesin dedesi o otomobili ya karşılamıştır, ya sürmüştür, ya da yolculuk sırasında yardım etmiştir ya da en yaygın olanı dedesi Kayseri’ye arabayı ilk getirin o kişidir. Fakat 1910 yılına ait bir kayıtta yer alan bilgiler, bu çok anlatılan hikayenin gerçeğini gözler önüne sürüyor.
Kayseri’ye İlk Otomobilin Gelişinin Gerçek Hikâyesi
Kaynaklarda yer alan bilgiye göre Kayseri’ye otomobilin gelişi, söylentilerdeki kadar basit bir hikâye değil. 1910 yılında Kayseri’de henüz tren hattı yoktu; Ankara ve Ulukışla’ya bağlanan yollar bozuk, bakımsız ve çoğu zaman geçit vermez durumdaydı. Şehre yolcu ve eşya taşımak bile neredeyse imkânsızken otomobil getirmek, dönemin şartlarında büyük bir cesaret ve ciddi bir maddi risk gerektiriyordu.
İki Kayserili Girişimci: Mehmet Ağa ve Kadir Ağa
Kayseri’nin tanınmış isimlerinden Talaslı Mehmet Ağa ile Yahyazadelerden Kadir Ağa, bu zorluğu aşmak ve şehirde otomobil işletmeciliği yapmak amacıyla harekete geçti. O dönem Anadolu’da otomobil neredeyse hiç görülmemişti. İki girişimci, Kayseri–Ereğli arasında işletmek üzere Avrupa’dan birkaç otomobil getirmeye karar verdi. Osmanlı Hükümeti’nden gerekli izni aldıktan sonra İtalya’ya gidip üç binek otomobil satın aldılar. Araçları önce vapurla İstanbul’a, ardından trenle Konya Ereğli’ye ulaştırdılar.
Ereğli’den Kayseri’ye Zorlu Yolculuk
Ereğli’den Kayseri’ye yapılacak kara yolculuğu günler sürdü. Yolculuk boyunca güzergâh hesaplandı, otomobiller hazırlanıp Kayseri’ye doğru yola çıktı. Bir otomobilin yarattığı toz bulutunun uzaktan görülmesi sayesinde geliş haberi şehirde hızla yayıldı. Halk merak içinde kilometrelerce yol yürüyerek otomobilleri karşılamak için şehrin dışına çıktı.
Kayseri Halkının Büyük Karşılaması
Beklenen an geldiğinde Kayserililer iki otomobili büyük bir coşkuyla karşıladı. Ancak üçüncü otomobil ortada yoktu. Birkaç gün sonra gelen haberle kayıp aracın Ereğli’den çıkarken bataklığa saplandığı, bazı yerlerde mandalarla çekilerek kurtarıldığı öğrenildi. Gelen iki otomobil Kayseri sokaklarında günlerce gezdirildi, şehirde büyük heyecan yarattı.
Ticari Girişimin Sonu: Yollar Dayanmadı
Her ne kadar otomobiller halkta büyük ilgi uyandırsa da işin ticari tarafı planlandığı gibi işlemedi. Talas yolu ve çevredeki diğer güzergâhlar otomobil işletmeciliğine elverişli değildi. Bu nedenle Mehmet Ağa ve Kadir Ağa, girişimin sürdürülemeyeceğini anlayarak otomobilleri Ereğli üzerinden İstanbul’a götürüp orada satışa çıkardı.
Efsanelerin Ötesinde: Kayıtlardaki Gerçek
Bugün Kayseri’de sıkça anlatılan “ilk otomobili benim dedem getirmiş” hikâyesinin ardında, aslında bu iki girişimcinin 1910’daki cesur denemesi yatıyor. Kayıtlara göre Kayseri’nin otomobille ilk tanışması Talaslı Mehmet Ağa ve Yahyazadelerden Kadir Ağa’nın girişimiyle gerçekleşti. Ancak altyapı yetersizliği nedeniyle bu heyecan verici girişim uzun soluklu olamadı.
