1950’li yıllarda Kayseri’de bir gazoz markası doğdu: Kıranardı Gazozu. Halk arasında “Dananın Ahmet Ağa” olarak bilinen Ahmet Danaoğlu, o yıllarda fabrikasyon beyaz gazoz üretmeye başlayan ilk girişimcilerden biriydi. Kısa sürede şehrin dört bir yanına yayılan bu gazoz, Kayseri’nin yaz aylarında en çok aranan içeceği hâline gelmişti.
Kayseri’de kurulan küçük bir fabrika
Kıranardı Gazozu’nun üretimi, Şifahiye ve Gıyasiye Medreseleri’nin hemen batısında, bugünkü Kıvılcım Kitabevi’nin bulunduğu yerde yapılıyordu. Fabrika ile Danaoğlu ailesinin evi neredeyse iç içeydi. Dolum işlemi sırasında, şişelerde talaş ya da cam kırığı olup olmadığını kontrol etmek de üretimin bir parçasıydı. Bu kontrollerde bulunan hatalı şişeler ayrılır, defolu olanlar ise çoğu zaman çalışanların “serinleme molasına” dönüşürdü.
Suyu Kıranardı’ndan, tankerle getiriliyordu
Kıranardı Gazozu’nun en dikkat çeken özelliği, suyunun doğrudan Kıranardı’ndan tankerlerle taşınmasıydı. Tankerler, Kıranardı–Endürlük yolu üzerindeki, merhum Doktor Arif Akşehirlioğlu’nun bağı altındaki çeşmeden doldurulurdu. Danaoğlu, burayı Kıranardı Muhtarlığı’ndan kiralamıştı. Hâlâ faal olan bu çeşme, bir dönemin üretim hikâyesine sessiz tanıklık ediyor.
Ayrıca, tankerlerin yanında bulunan gözlerde “gaz tenekesi” büyüklüğünde kapalı tenekelerde su da taşınırdı. Bu sular, bugünün damacana suları gibi satışa sunulurdu.
1960’lı yılların sonuna doğru Kayseri’deki gazoz üreticileri büyük bir krizle karşılaştı. Dönemin müftüsü, “Gazozda alkol var!” şeklindeki açıklamasıyla şehirdeki üreticilerin itibarını zedeledi. Halkın tereddütüyle satışlar düştü, birçok küçük fabrika kapanmak zorunda kaldı. Bu dönemde, bir zamanlar kentin sembolü hâline gelen Kıranardı Gazozu da tarihe karıştı.
Ahmet Danaoğlu’nun yanı sıra, aynı dönemde gazoz üreten başka isimler de vardı. Bunlardan biri Erzurumlu Mustafa Ağa idi.
Kayseri’nin sanayi ve gıda üretiminde, özellikle pastırma ve sucuk imalatında, uzun yıllar Ermeni ustalar önemli bir rol oynamıştı. Tehcir sonrası bu alanlarda Müslüman üreticiler öne çıktı. Bu dönemin öncüleri arasında Feridun Cıngıllıoğlu, Osman İmamoğlu (1925), Mahmut Başyazıcıoğlu (1953), Cemal Ünlü (1928), Endürlüklü İbrahim Şahin Fazlıoğlu (1923) ve Ahmet Danaoğlu gibi isimler yer aldı.
Kıranardı Gazozu bugün artık üretilmiyor, ancak o dönemi yaşayan Kayserililerin hafızasında hâlâ taze. Bir zamanlar şehrin sıcağını dindiren, çocukların ellerinde mutlulukla patlayan o beyaz gazoz şişeleri, Kayseri’nin üretim tarihindeki nostaljik bir sayfa olarak yaşamaya devam ediyor.
