Kayseri’nin Sarıoğlan ilçesine bağlı Palas Mahallesi’nde yaşamakta olan kadınlar halk arasında “baş bağlı kara yapıklılar” olarak bilinmektedir. Bu baş bağlama yöntemi, siyah uzun başörtülerinin üzerine başka bir siyah örtüyü dolayarak alınlarının üzerine bağlamalarıyla meydana geliyor.
Zamanla bu bağlama yöntemi gençler tarafından terk edilerek 60 yaş ve üstü kadınlarda görülmeye başlandı. Bu kadınlar evlendikleri yıllarda beyaz ya da renkli örtüler kullanırken, yaşları ilerleyince ya da bir matem, kayıp yaşamalarının ardından siyah örtülerle başlarını kapatarak yaslarını ifade ediyorlar.
800 yıllık Selçuklu Camisi olan tarih esintili Palas Mahallesi
Sarıoğlan ilçesinde bulunan Palas Mahallesi’nin Selçuklu döneminden itibaren büyük bir yerleşim yeri olduğunu belirten Palaslılar Sosyal Kültür ve Dayanışma Derneği Başkan Yardımcısı Murat Özdemir, “Mahallede 1232 yılından kalma 300 kişilik Selçuklu Camisi bulunuyor” bilgisini paylaştı.
Murat Özdemir, “Osmanlı arşivlerinde de Palas'ın adına rastladık, bu iki medeniyetin izlerine halkın giyiminde, yaşam tarzında da rastlıyoruz” dedi.
Kara yapıklılar örtünme şekli Selçuklu/Osmanlı örtünmesine benziyor
Palas Mahallesi’nde halk arasında "baş bağlı kara yapıklılar" dedikleri kadınların kendilerine özgü bir bürünme biçimi olduğunu belirten Özdemir, şunları kaydett, "Bu medeniyet köprüsü kopmadan gelecek nesillere aktarmak istiyoruz. Bu örtme biçimi, Selçuklu, Osmanlı örtünmesine benziyor. Başa takılan sarığın biraz daha değişim geçirmiş hali.
Selçuklu kadınlarının baş bağlama şekline bakınca bu kadınların baş örtülerini andırıyor. Nesilden nesle aktarılırken değişiklik geçirmiş hali. Gelin olduklarında beyaz ya da desenli örtü takıyorlarmış. Daha sonra yaş ilerledikçe siyah takıyorlar. Siyah, bir matemin, bir ağır başlılığın simgesi olmuş. Bir acıyla karşılaşanlar, eşini, çocuğunu kaybedenler siyah örtüyle daha erken tanışabiliyor”
Mahalle öz kültürünü koruyor
Palas Mahallesi’nin yaklaşık 5 bin nüfusa sahip olduğunu belirten Murat Özdemir, kırsaldaki mahallenin göç vermediğini açıkladı.
Palaslılar Sosyal Kültür ve Dayanışma Derneği Başkan Yardımcısı Özdemir, "Mahalle öz kültürüyle yaşıyor. Dışarıdan etkileşim almadığı için örtünme şekli kalmış. 100-150 kadın bu örtüyü kullanıyor. Bu kadınlar bu kültürün son temsilcileri, yeni nesil artık bunu kullanmıyor” açıklamasında bulundu
"İş görürken örtümüz düşmesin diye takıyoruz"
Sarıoğlan ilçesinin Palas Mahalle sakinlerinden 65 yaşındaki Hatice Oral, bu tarz örtünenlerin azaldığına dikkati çekerek, "Yeni yetişenlerimiz bunu takmıyor. Önceki nesiller biraz bunun renklisini takıyor. İş görürken başımızdan düşmesin diye bu şekilde takıyoruz" diyerek konuştu.
Yeni neslin farklı büründüğünü anlatan 81 yaşındaki Ayşe Baydemir ise "65 yıldır bu şekildeyim. Hiç beyaz örtüyle bürünmedim. İş görürken örtümüz düşmesin diye takıyoruz. Ankara'da kaldım 3 yıl, beni doğulu sanıyorlardı" ifadelerini kullandı.
75 yaşındaki Nazlı Akkaş örtünme şekillerinin bir gelenek olduğunu dile getirerek, annelerinin, ninelerinin kenarları oyalı, daha renkli örtüler kullandıklarını, köyde iş yaparken her zaman bu şekilde başlarını bağladıklarını söyledi.
