Yazımızın konusu Tesla’nın 2003 yılında Kaliforniya'da kurulması, Şirketin isminin Nikola Tesla'dan ilham alınarak seçilmesi, amacının elektrikle çalışan araçlarla otomotiv endüstrisine yenilik getirmesi değil.
Bu yazının konusu Tesla Y model araçla yapılan bir kaza. İddiaya göre 14.03.2024 tarihinde Kayseri’de bir şahıs Tesla Y model aracıyla ilerlerken yağmurun etkisiyle kayganlaşan yolda direksiyon hakimiyetini kaybedip ağaca çarpıyor ve araç çarpmanın etkisiyle alev alıyor.
Peki Tesla Y model aracın bu kazadaki kusursuz sorumluluğu nedir?
Elon Musk'ın bir vizyonu olarak ortaya çıkan Tesla araçlarda yapay zeka destekli otonom sürüş özelliği bulunduğu herkesin malumudur. Otonom sürüşün kısaca insanlığın, doğayı ve olayları kontrol edebilme gücüne ulaşmak için verdiği çabaların ve teknolojik evrimin göstergesi olduğu kabul edilebilir. Tesla, bu vizyonun öncüsü olarak, direksiyondaki insanoğlunun yerini yapay zekâya bırakmayı hedeflemektedir. Tesla ve benzeri diğer araçlar, modern Prometheus’un ateşini taşıyarak sadece yollarda değil, hayallerimizde de yol almaktadır. Ancak yaşanılan ölümcül kazalar bize Ikarus’un kanatlarını da hatırlatmaktadır.
Kayseri ilimizde yaşanan ve dünya gündeminde geniş yer bulan feci kazada, otopilot ile seyreden bir Tesla aracın kayarak kaza yapması ve pillerin alev alması sonucu Tesla sürücüsünün hayatını kaybetmesi, bu teknolojinin güvenilirliği ile ilgili endişeleri yeniden gündeme getirdi. Kaza ile ilgili bilgilere bakıldığında Tesla otopilot sürüş sisteminin, bir hayalden çıkıp kabusa dönüştüğünü görmekteyiz.
Otonom sürüş sistemli araçların yaygınlaşmasıyla birlikte, kazaların sonuçlarına ilişkin sorumluluğun ortaya konulması, tazminat hukuku açısından yeni bir tartışma konusu haline gelmiştir. Geleneksel olarak ‘Tazminat Hukukunda’ kusur esastır ve tarafların kusur oranı ile tazminat miktarı belirlenir. Ancak otonom sürüş sistemli araçların kazalarında, sürücü unsuru ortadan kalktığı için, ‘Kusursuz Sorumluluk İlkesi’ devreye girmekte hatta üretici firmaların bu kazalardan doğrudan sorumlu olması talep edilmektedir. Bu yaklaşım, tüketicilerin güvenliğini sağlamak ve zarar görenlerin tazminat haklarının korunması açısından oldukça önemlidir. Üretici firmaların, otonom araçların tasarımı ve işleyişi konusundaki sorumluluklarını kabul etmeleri ve bu alandaki gelişmeleri sürekli takip etmeleri gerekmektedir.
Ülkemizde, otonom araçlarda, sürücü müdahalesinin mümkün olmadığı kazalarda hukuk sistemimize göre ‘Kusursuz Sorumluluk İlkesi’ uygulanabilir.
Kusursuz Sorumluluk İlkesi, Türk Borçlar Kanunu'nda (TBK) düzenlenen ve bir zarara sebep olanın, kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın tazminat ödemesi yükümlülüğünü getiren bir ilkedir. Bu ilke, bazı özel durumlarda, kusursuz olan bir kişinin de zarardan sorumlu tutulmasını sağlar. Özellikle TBK 65.maddeye göre hakkaniyet gereği kusursuz sorumluluk kabul edilen hallerde, failin kusurlu olmamasına rağmen, mağdurun uğradığı zararın tazmin edilmesi hakkaniyete uygun görülür. ‘Kusursuz Sorumluluk İlkesi’ özetle: Bir zarara sebep olanın, kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın tazminat ödemesi yükümlülüğüdür.
Yukarıda belirtilen trajik olayda ortaya çıkan birçok sebep Tesla'nın kusursuz sorumluluğunun olduğunu göstermektedir. İlk olarak, otopilot sisteminin kusursuz olmadığını ve hatalı sürüşlere yol açabileceğini görüyoruz. Daha önce de otopilot modundayken kazalara karışan Tesla araçları olmuştur. Bu durum, Tesla'nın otopilot sisteminin geliştirilmesi ve hataların giderilmesi için daha fazla çaba göstermesi gerektiğini ortaya koymuştur.
Ayrıca, Tesla'nın pillerinin güvenliğinin de sorgulanması gerekir. Kaza esnasında hasar alan piller daha sonra alev almıştır. Havanın yağmurlu olmasına rağmen pillerin kimyasal özelliklerinden dolayı yangın güçlükle kontrol altına alınabilmiştir. Söndürme çalışmalarının devamı esnasında araç içinde sıkışan şoför araçtan çıkamadığı için ağır şekilde yaralanmış ve sonrasında hastanede yaşamını yitirmiştir. Tesla dahil tüm elektrikli araçların pillerinin daha güvenli hale getirilmesi ve yangın riskini minimize etmesi gerekmektedir.
Tesla'nın araç sahiplerine otopilot sisteminin sınırlamaları hakkında yeterli bilgi vermediği de savunulabilir. Tesla araçların kullanım kılavuzunda, sürücünün otopilot sistemi aktifken bile aracın kontrolüne hakim olması, sürüş esnasında her an dikkatli olması ve derhal eyleme geçmeye hazırlıklı olması gerektiği belirtilmiştir. Devamında ise bu uyarılara uyulmamasının; maddi zarara, yaralanmaya veya ölüme neden olabileceği belirtilmiştir.
Tesla’nın kullanım kılavuzundaki açıklamalar, yaşanan ve yaşanacak kazalardan doğan zararların hukuki sorumluluklarından kurtulma çabasıdır. Ancak otonom sürüş özelliğinin kusursuz olmadığı ve hatalı yönlendirmelere neden olduğu dikkate alındığında Tesla’nın ‘Kusursuz Sorumluluk Yükümlülüğü’nden kurtulamadığı ortaya çıkmaktadır.
Sonuç olarak, Tesla'nın otopilot sürüş sistemi aktifken yaşanan bu trajik kaza, sadece bir aracın yanması ve bir insanın hayatını kaybetmesi ile ilgili değildir. Aynı zamanda insanlığın ve teknolojinin ortak geleceğiyle ilgili önemli bilgiler vermektedir. Bu trajedi bize şunu hatırlatmıştır: Teknoloji her zaman insanın hizmetinde olmalıdır, insan yaşamının değerini korumalıdır ve insanlığın temel değerlerine saygı göstermelidir.
