Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve 18 silah arkadaşını 19 Mayıs 1919’da Samsun’a taşıyan Bandırma Vapuru’nun kaptanı, Kayseri-Zincidere doğumlu İsmail Hakkı Durusu idi.
1871 yılında dünyaya gelen Durusu, Posluoğulları ailesinden gelen köklü bir denizci soyuna mensuptu. Babası Hacı Ahmet Bey de kaptan, annesi ise Hatice Hanım’dı.
İlk ve orta öğrenimini Zincidere Şehir Yatılı Mektebi’nde tamamlayan Durusu, denizciliğe olan ilgisini genç yaşta fark etti. Bu tutkusunu mesleğe dönüştürmek isteyen Durusu, İstanbul’daki Heybeliada Mekteb-i Fünûn’a bağlı Bahriyeyi Şahâne Yatılı Ticarî Kaptan Mektebi’ne girdi. Burada aldığı eğitimle dönemin en donanımlı denizcilerinden biri haline geldi.
Tarihe yön veren yolculuk
Kaptan İsmail Hakkı Durusu, sakin karakteri ve disiplinli çalışmasıyla çevresinde “Efendi Kaptan” olarak tanınıyordu.
19 Mayıs 1919 sabahı ise onun adı, tarihe kazınacak bir görevle anılacaktı. Mustafa Kemal Paşa ve silah arkadaşlarını İstanbul’dan alarak Samsun’a taşıyan Bandırma Vapuru’nun kaptanı olan Durusu, yalnızca bir seferi değil, bir milletin özgürlük yolculuğunu yönetmişti.
Bu zorlu yolculuk, hem deniz şartları hem de dönemin siyasi atmosferi açısından büyük riskler taşıyordu. Ancak Durusu, görevini kusursuz bir şekilde yerine getirerek Bandırma Vapuru’nu güvenle Samsun limanına ulaştırdı.
Bandırma vapuru hakkındaki gerçekler
Kaptanın oğlu İbrahim Hakkı Durusu, yıllar sonra kaleme aldığı anılarında, Bandırma Vapuru hakkında yaygın olarak dile getirilen yanlış bilgileri düzeltti.
Toplumda sıkça söylenen “Bandırma Vapuru bozuk, köhne, pusulasız bir gemiydi” iddialarının doğru olmadığını vurgulayan İbrahim Hakkı Bey, geminin iki pusulaya ve hız ölçen sisteme (parakete) sahip olduğunu ifade etti.
Bu açıklama, kaptan İsmail Hakkı Durusu’nun profesyonelliğini ve seferin titizlikle yönetildiğini bir kez daha gözler önüne serdi.
İsmail Hakkı Durusu, uzun yıllar denizcilik yaptıktan sonra 1922 yılında yaş haddinden emekli oldu.
Emekliliğinin ardından Kasımpaşa’daki evine çekilerek sakin bir hayat sürdü. Çevresinde alçakgönüllü, yumuşak huylu ve ağırbaşlı biri olarak tanınan Durusu, 22 Aralık 1940 tarihinde vefat etti.
O, görevini sessizce yapıp tarihe iz bırakmış, ancak hak ettiği değeri yeterince görmemiş bir kahramandı.
Orijinal Bandırma Vapuru’nun sonu
Bandırma Vapuru, Samsun seferinin ardından yeniden posta taşımacılığına geri döndü.
Ancak 1925 yılında meydana gelen bir arıza nedeniyle uzun süre hizmet dışı kaldı. Arızası giderilemeyince kadro harici bırakıldı ve hurdacılara satıldı.
Bir armatör tarafından satın alınan gemi, Haliç’teki söküm tezgâhına çekilerek dört ay içinde tamamen söküldü.
O büyük tarihi görevini tamamlayan Bandırma Vapuru, 1925 sonbaharında jiletlik demire dönüştü.
Samsun’daki müze aslı değil, yeniden yapımı
Yıllar sonra geminin tarihi önemi fark edilince, orijinaline benzer bir kopya yapılmasına karar verildi.
Samsun İl Özel İdaresi, Bandırma Vapuru’nun yeniden inşasını 2000-2001 yatırım programına dahil etti.
9 Mayıs 2000’de ihalesi yapıldı, yapım süreci 15 Nisan 2001’de tamamlandı.
Yeni vapur, 2003 yılı Mayıs ayında müze olarak ziyarete açıldı.
Bugün Samsun sahilinde sergilenen Bandırma Vapuru, orijinal değil, o kahraman geminin sadık bir replikasıdır.
Bir milletin rotasını çizen Kayserili kaptan
Kurtuluş Savaşı’nın başlangıcına yön veren o tarihi yolculuğun ardında, adını sessizce tarihe yazdıran Kayserili Kaptan İsmail Hakkı Durusu vardı.
O, yalnızca bir gemiyi değil, bir milletin umutlarını, inancını ve özgürlük yolculuğunu rotasına almıştı.
Bugün, Samsun’daki müze gemi geçmişin bir sembolü olsa da, asıl hatırlanması gereken şey o gemiyi yöneten yürekli kaptanın, Kayseri’den çıkan bir kahraman olduğudur.
