Türkiye’nin birçok yerinde olduğu gibi, Kayseri’nin Yeşilhisar ilçesine bağlı Başköy Mahallesi de zamanla terk edilen köyler arasında yerini aldı. Bir dönem canlılığı, taş evleri ve köklü geçmişiyle dikkat çeken köy, 2011 yılında yaşanan kaya düşmesi sonrası tamamen boşaltıldı. Bizans döneminden izler taşıyan yapılar, eski cami ve 230 yıllık okulu bugün sessizliğe bürünmüş birer tarih tanığı olarak ayakta kalmaya çalışıyor.
Türkiye’nin dört bir yanında, zamanla terk edilmiş köyler bulunuyor. Kimi ekonomik nedenlerle, kimi doğal afetlerin ardından sessizliğe bürünmüş. Ancak bazı köyler yalnızca terk edilmekle kalmadı; ardında unutulmuş bir tarih ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan bir kültürel miras bıraktı. Bu köylerden biri de Kayseri’nin Yeşilhisar ilçesine bağlı Başköy Mahallesi.
Bir zamanların canlı köyü
Yeşilhisar ilçesine bağlı Başköy Mahallesi, geçmişte canlılığı, taş mimarisi ve köklü tarihiyle dikkat çeken yerleşim yerlerinden biriydi. Bizans döneminden izler taşıyan köy, Rumlardan kalma taş evleri, eski bir camisi ve 230 yıllık eğitim geçmişine sahip bir ilkokuluyla bölgenin önemli kültürel noktalarından biriydi. Yıllar boyunca bölge halkının sosyal ve ekonomik yaşamında merkezi bir rol oynayan Başköy, aynı zamanda Kayseri’nin tarihsel çeşitliliğinin bir yansıması niteliğindeydi.
2011’deki kaya düşmesi köyün kaderini değiştirdi
2011 yılında meydana gelen büyük kaya düşmesi olayı, Başköy’ün kaderini tamamen değiştirdi.
Doğal afet sonrası alınan kararla köy tamamen boşaltıldı. Köy sakinleri, yaklaşık 4 kilometre uzaklıktaki yeni yerleşim alanına taşındı. Geride kalan taş evler, cami ve dar sokaklar ise zamanla doğanın sessizliği içinde kaybolmaya başladı. Bugün Başköy, zamana direnen taş yapılarıyla fotoğraf meraklıları ve tarih tutkunlarının ilgisini çekiyor; ancak koruma altına alınmadığı takdirde yok olma riskiyle karşı karşıya.
Kayseri’nin diğer terkedilmiş yerleşimi
Kayseri’nin Kocasinan ilçesine bağlı Yuvalı Köyü, benzer bir kaderi paylaşan diğer bir yerleşim yeri.
İl merkezine yaklaşık 45 kilometre uzaklıkta bulunan köy, 1970’li yıllarda yaşanan büyük bir sel felaketi sonrası boşaltıldı.
Köy halkı, daha yüksek bir bölgeye taşınarak yaşamını yeni Yuvalı yerleşiminde sürdürmeye başladı.
Bugün eski Yuvalı Köyü, harabe halindeki taş yapılarıyla geçmişten sessiz bir tanıklık sunuyor.
Talas’ta zamanla yarışan bir tarih
Kayseri’nin doğusunda, Talas ilçesinde yer alan Germir Rum Kilisesi, yıpranmış ve kısmen yıkık haliyle hâlâ ayakta.
Bir dönem ibadet yeri olan bu yapı, bugün ziyaretçilerini yıkıntılar arasındaki tarihi dokusuyla karşılıyor.
Restorasyon çalışmaları yapılmadığı için, Germir Kilisesi de tıpkı Başköy gibi kaybolmaya yüz tutmuş kültürel değerlerden biri haline gelmiş durumda.
Kültürel mirasın korunması için adım atılmalı
Kayseri ve çevresinde yer alan bu terk edilmiş köyler, yalnızca taş yapılardan ibaret değil; bir dönemin yaşam biçimini, inancını ve kültürünü yansıtıyor. Bu bölgelerin turizme kazandırılması ve koruma altına alınması halinde hem yerel ekonomiye katkı sağlayabileceği hem de Kayseri’nin tarihsel zenginliğini geleceğe taşıyabileceği belirtiliyor.
