Kayseri İli Yardım Derneği’nin yayın organı olan Erciyes Dergisi’nin Ekim 2003 tarihli 9. sayısında, tarihçi yazar Halit Erkiletlioğlu dikkat çekici bir makale kaleme aldı. “Nasrettin Hoca Kayserili olabilir mi?” başlıklı yazısında Erkiletlioğlu, halk mizahının sembol ismi Nasrettin Hoca’nın memleketine dair alışılmışın dışında bir görüş sundu.
Erkiletlioğlu, “Ünlü güldürü ustası Nasrettin Hoca olsa olsa Kayserili olabilir,” diyerek tartışmanın fitilini ateşledi. Bu iddianın dayanağı ise, Kayseri Arkeoloji Müzesi’nde korunan bir mezar taşıydı.
Kayseri Arkeoloji Müzesi’ndeki gizemli mezar taşı
Erkiletlioğlu’na göre, Kayseri Arkeoloji Müzesi’nde 68 yıldır korunan ve üzerinde “Nasreddin Hoca” ibaresi bulunan bir mezar taşı, Hoca’nın Kayseri ile bağı olabileceğini gösteriyordu.
İddiaya göre taşta şu ifadeler yer alıyor:
“Bu kabir merhum, mağfur, said, şehid Nasreddin Hoca’nındır. Yıl 611 (Hicri) / 1214 (Miladi).”
Taşın üzerinde ayrıca bazı Kur’an ayetleri ve bir hadis bulunduğu da belirtiliyor. Bu da mezarın bir ilim adamına ait olabileceğini düşündürüyor. Ancak taşın zaman içinde kırıldığı ve bazı bölümlerinin okunamaz hale geldiği de ifade ediliyor.
Peki bu taş gerçekten Nasrettin Hoca’ya mı ait?
Bu noktada tarihçiler ikiye ayrılıyor. Bazı araştırmacılar, taşın üzerindeki “Nasreddin Hoca” ifadesinin ünlü halk bilgesi Nasrettin Hoca ile ilgisi olmadığını savunuyor. Onlara göre taş, “Emirüddin Hâce” ya da “Nasrüddin Hâce” adında başka bir kişiye ait olabilir.
Nevşehir Üniversitesi tarafından yayımlanan bir incelemede şu ifadelere yer veriliyor:
“Kayseri Arkeoloji Müzesi’ndeki mezar taşı, halk arasında Nasreddin Hoca’ya ait olduğu düşünülen bir taş olarak bilinse de, üzerindeki kitabenin bazı kısımları tahrip olmuştur. Okunan bölümlerde ‘Nasreddin’ ismine rastlansa da bunun ünlü fıkra kahramanına ait olduğuna dair kesin bir delil yoktur.”
Akşehir mi, Kayseri mi?
Tarih boyunca Nasrettin Hoca’nın memleketi konusunda farklı iddialar öne sürülmüştür.
Genel kabul, Hoca’nın Sivrihisar doğumlu ve Akşehir’de yaşadığı yönündedir. Ancak bazı bölgesel anlatılarda Kırşehir, Tokat, hatta Aksaray ve Kayseri gibi şehirler de “Nasrettin Hoca bizdendir” iddiasında bulunmuştur.
Bu da halk anlatılarında Hoca’nın “her şehirden biraz” olduğu gerçeğini ortaya koyuyor.
Belki de Nasrettin Hoca’nın asıl sırrı tam da burada gizlidir: Her Anadolu şehrinde biraz onun izine rastlamak mümkündür.
