Probiyotikler, vücudun işleyişi ve genel sağlık için faydalı olan canlı bakterilerdir. Bu iyi bakteriler, bağırsaklarda doğal olarak bulunan bakterilere benzer ve bazı gıdalarda halihazırda bulunabilir. Yoğurt, bazı peynir türleri ve turşu gibi fermente edilmiş ürünler, probiyotik içeren gıdalara örnek teşkil eder. “Probiyotik” terimi, Latince “için” anlamına gelen kelime ile Yunanca “yaşam” kelimesinin birleşiminden oluşur ve nispeten yeni bir kavramdır. 1900’lü yılların başından beri iyi mikropların sağlığı desteklediği tartışılmaktadır. Araştırmalar, probiyotiklerin sağlık açısından umut verici sonuçlar sunduğunu gösterse de, sağlıklı bireylerde veya belirli hastalıkların tedavisinde tüm faydaları henüz kesinleşmemiştir.
Probiyotiklerin Faydaları
Bağırsaklarda yaklaşık 100 trilyon mikroorganizma bulunur ve bu mikroorganizmalar 500’den fazla farklı türe aittir. Her bireyin bağırsak bakterisi bileşimi, parmak izi gibi benzersizdir. Hastalık veya stres, bu bakteriyel dengeyi bozarak sindirim sorunlarına veya başka sağlık problemlerine yol açabilir. Probiyotikler, bağırsak bakterilerinin bileşimini veya mevcut bakterilerin metabolik aktivitesini değiştirerek çalışır. İyi bakteriler, bağırsakta zararlı bakterilerin çoğalmasını engelleyerek enfeksiyon veya iltihaplanmayı önler.
Probiyotikler sindirimi destekler, vücudun veya proteinler üretir. Belirli probiyotik türleri bağışıklık sistemini güçlendirir, hormon üretimi, K vitamini ve besin emilimi için gerekli olan bakteriler de bulunur. Yayımlanan araştırmalar, bazı probiyotik türlerinin sindirimi desteklediğini, ishali önlediğini, vajinal enfeksiyonları hafiflettiğini, otoimmün hastalıkları önleyebileceğini, cilt sorunlarını iyileştirebileceğini ve idrar yolu enfeksiyonlarını azaltabileceğini gösteriyor. Ancak herkes aynı probiyotiğe aynı şekilde yanıt vermez. Antibiyotik kullanımı sırasında probiyotikler önerilebilir, çünkü antibiyotikler zararlı bakterilerle birlikte faydalı bakterileri de yok ederek ishale neden olabilir.
Yaygın Probiyotik Türleri ve Faydaları
En yaygın tüketilen probiyotikler, Bifidobacteria ve Lactobacillus cinslerine aittir ve bu cinsler en çok araştırılan türlerdir. Bifidobacteria, bağışıklık sistemini destekler, bağırsakta zararlı bakterilerin büyümesini sınırlar ve laktozu vücudun kullanabileceği besinlere ayırır. Lactobacillus ise laktozu parçalayan laktaz enzimi üretir ve laktik asit oluşturur. Laktik asit, zararlı bakterilerin çoğalmasını kontrol eder, kaslar için yakıt sağlar ve mineral emilimini artırır. Bu bakteriler ağız, ince bağırsak ve vajinada doğal olarak bulunur.
Yaygın probiyotik türleri arasında B. animalis, sindirimi destekleyen ve bağışıklığı güçlendiren bir tür olarak yoğurt gibi ürünlerde bulunur. B. breve, sindirim sistemi ve vajinada enfeksiyon yapıcı bakterilerle savaşır, şekerleri fermente ederek besin emilimini sağlar ve bitkisel lifleri sindirilebilir hale getirir. B. lactis, çiğ sütten elde edilir ve tereyağı, süzme peynir gibi ürünlerde kullanılır. B. longum, karbonhidratları parçalar ve antioksidan özelliklere sahiptir.
L. acidophilus, sindirimi destekler ve vajinal bakterilere karşı koruma sağlar; yoğurt ve fermente soya ürünlerinde bulunur. L. reuteri ise ağız ve bağırsakta bulunur, diş çürümesine neden olan bakterileri azaltır ve sindirim sistemine yardımcı olur.
