Sahabiye Medresesi, Anadolu Selçuklu döneminin önde gelen eğitim yapılarından biridir. Selçuklu Sultanı III. Gıyaseddin Keyhusrev devrinde, ünlü devlet adamı Sahip Ata Fahreddin Ali tarafından inşa ettirilmiştir. Medresenin kitabesinde hem banisinin ismi hem de dönemin vurgusu yer alır.
Sahip Ata Fahreddin Ali, sadece bir devlet adamı değil; aynı zamanda Anadolu Selçuklu mimarisinin önemli hamilerinden biriydi. Sivas Gök Medrese, Konya İnce Minareli Medrese gibi eserlerin de mimari hamisidir. Kayseri’de Sahabiye Medresesi’ni yaptırmasının nedeni, bazı kaynaklara göre kenti bir ilim merkezi hâline getirmekti.
Yapım tarihleri konusunda net bilgi bulunmamaktadır
Medrese’nin yapım tarihleri konusunda kaynaklarda farklılıklar bulunmaktadır. Detaylı incelemeler sonucunda bazı kaynaklarda yapının H.666 (M.1267) yılında, bazıları ise M.1268 yılında tamamlandığını belirtir. Bu nedenle Sahabiye Medresesi, hem tarihsel hem de sanatsal açıdan dikkat çekici bir belge niteliği taşır.
Sahabiye Medresesi’nde yalnızca fıkıh (İslam hukuku) değil, astronomi, geometri ve tıp gibi bilimlerin de okutulduğuna dair kaynaklar vardır. Bu, Kayseri’nin 13. yüzyılda çok yönlü bir eğitim merkezi olduğunun göstergesidir.
Kesme taştan inşa edilmiştir
Tamamen kesme taştan inşa edilen medrese, açık avlulu ve tek katlı bir plan şeması üzerine kurulmuştur. Yapının en dikkat çekici bölümü, dışa taşan taç kapısıdır. Kapıda yer alan mukarnas kavsara, zikzaklı bordürler ve geometrik desenler, geç Selçuklu dönemi taş süsleme sanatının özgün örneklerini oluşturur.
Taş süslemelerdeki desenler ilahi düzenin mimariye yansıması olarak kabul edilir
Taç kapıda görülen zikzak bordürler yalnızca estetik değil, sembolik anlam taşır. Bu desenin “sonsuzluk” fikrini simgelediği düşünülür. Aynı zamanda dönemin kozmolojik anlayışında düzen ile kaosun birliği fikrini yansıtır. Selçuklu taş süslemelerinde bu tür geometrik desenler, ilahi düzenin mimariye yansıması olarak kabul edilir.
Sanatla eğitimin birlikteliğini ortaya koyar
Medrese de yer alan süslemeler, dönemin estetik anlayışını ve ustalık düzeyini yansıtan önemli göstergelerdir. Ayrıca taç kapıdaki kitabeler, sanatla yazının birlikteliğini ortaya koyarak medreseyi yalnızca bir eğitim yapısı değil, aynı zamanda bir taş üzerine işlenmiş sanat eseri hâline getirir.
Şehrin tam kalbinde bulunur
Sahabiye Medresesi, Kayseri’nin Kocasinan ilçesine bağlı Sahabiye Mahallesi sınırlarında, şehir merkezine oldukça yakın bir konumda yer alır. Bu konumu sayesinde yapı, kentin tarihî akslarıyla güçlü bir ilişki içerisindedir. Şehirdeki dolaşım hatlarının kesişim noktasında bulunması, medreseyi hem kültürel rotalar hem de tarih turizmi açısından önemli bir durak haline getirir.
Şehrin tarihi kimliğini geleceğe taşır
Bugün Sahabiye Medresesi, Kayseri’nin çok katmanlı tarihini görünür kılan en değerli yapılardan biri olarak kabul edilmektedir. Taç kapısının zarafeti, Selçuklu taş süsleme sanatının zarif çizgileriyle birleşirken, medrese kentin tarihî kimliğini geleceğe taşıyan bir kültürel miras unsuru olmayı sürdürmektedir.
