Gece atıştırmalarının ara sıra yapılması genellikle sorun yaratmaz. Ancak düzenli olarak gece geç saatlerde kontrolsüz bir şekilde yemek yemek, üzerinde durulması gereken bir durumdur. Uzmanlar, gece aşırı yeme alışkanlığının ayrı bir sağlık sorunu olarak sınıflandırılıp sınıflandırılmayacağını tartışsa da, bu alışkanlığın ciddi sonuçları olduğu konusunda hemfikirler. Araştırmalar, gece yemek yemenin vücudun metabolik döngülerini bozabileceğini, bu durumun kilo alımına ve başka sağlık sorunlarına yol açabileceğini gösteriyor. Bunun nedeni, metabolizmamızın genlerimizdeki sirkadiyen ritimlere bağlı olarak çalışmasıdır. Bu ritimlerle uyumsuz bir yeme düzeni, vücutta ciddi bir dengesizlik yaratabilir.
Gece Yeme Bozukluklarının İki Türü
Gece yeme alışkanlığıyla ilgili iki farklı durum öne çıkıyor: uykuyla ilişkili yeme bozukluğu ve gece yeme sendromu. Uykuyla ilişkili yeme bozukluğu, kişinin uyurgezerken ya da uyku ile uyanıklık arasında bir bilinç durumunda yemek yemesiyle kendini gösterir. Bu kişiler genellikle ne yediklerini hatırlamaz ve sabah uyandıklarında yatakta yiyecek kırıntıları ya da ambalajlar bulabilir. Bu durum, nadir görülse de ciddi bir sağlık sorunu olarak kabul edilir.
Gece yeme sendromu ise daha yaygın bir durumdur ve genellikle kişinin günlük kalori alımının büyük bir kısmını gece geç saatlerde almasıyla tanımlanır. Araştırmalar, gece yeme sendromu olan kişilerin akşam 6’dan sonra kalori alımının büyük bir kısmını, özellikle akşam 8 ile sabah 6 arasında tükettiğini gösteriyor. Bu durum, genel nüfusun yaklaşık %1-2’sini etkilerken, obezite kliniklerine başvuranlarda bu oran %9-14’e, ciddi obezite vakalarında ise %27’ye kadar çıkabiliyor. Ayrıca, gece yeme sendromu, psikiyatrik sorunlarla da ilişkilendiriliyor. Özellikle akşam saatlerinde depresyon belirtilerinin artması, bu kişilerde yaygın bir durum.
Neden Oluyor ve Nasıl Önlenir?
Gece yeme sendromunun kesin nedeni henüz bilinmiyor, ancak uzmanlar bunun uyku, iştah ve ruh halini düzenleyen hormonlarda bir bozukluktan kaynaklanabileceğini düşünüyor. Çoğu kişi gece atıştırmalıklarında karbonhidrat ağırlıklı rahatlatıcı yiyeceklere yöneliyor, bu da bir tür kendi kendine rahatlama yöntemi olarak görülüyor.
Bu Alışkanlıktan Kurtulma Yöntemleri
Öncelikle, bir doktorla görüşerek kapsamlı bir sağlık değerlendirmesi yaptırmak iyi bir başlangıçtır. Gece yeme alışkanlığının altında yatan bir ruhsal sağlık sorunu, örneğin depresyon ya da kaygı bozukluğu olup olmadığını anlamak için bir psikiyatrist ya da terapistle görüşmek faydalı olabilir. Eğer böyle bir durum varsa, bu sorunun tedavisi yeme alışkanlıklarını da düzeltebilir. Ayrıca, bir diyetisyenle çalışarak gün içinde daha dengeli bir yemek düzeni oluşturmak, gece yemek yeme isteğini azaltabilir.
Bunun yanı sıra, gece yeme alışkanlığını tetikleyen durumları fark etmeye çalışmak önemli. Bu tetikleyici faktörleri belirlemek, sorunu kontrol altına almada yardımcı olabilir. Bilişsel davranışçı terapi gibi yöntemler, bu alışkanlığı kırmada etkili olabilir. Stres azaltıcı teknikler, meditasyon ya da nefes egzersizleri, gece mutfağa gitme isteğini azaltabilir. Bazı çalışmalar, belirli ilaçların da bu konuda yardımcı olabileceğini gösteriyor, ancak bu seçenek doktor kontrolünde değerlendirilmeli.
Daha Sağlıklı Bir Uyku
Gece yeme alışkanlığı, uyku düzeniyle de yakından bağlantılı. Yetersiz uyku, kilo alımıyla ilişkilendiriliyor ve bu da gece yemek yeme döngüsünü güçlendirebiliyor. Bu yüzden, yeterli ve kaliteli uyku almak, bu alışkanlığı kırmada önemli bir adım olabilir. Gündüz saatlerinde daha düzenli ve dengeli öğünler yemek, akşamları aşırı yeme isteğini azaltabilir.
