Türkiye’de emeklilik sonrası yeniden çalışmak zorunda kalan milyonlarca kişi için yasal düzenlemeler farklı senaryolar içeriyor. SGK Başuzmanı İsa Karakaş’ın değerlendirmelerine göre, özellikle özel sektörde yeniden çalışmak isteyen emekliler için maaş kesintisine gerek kalmadan sistemde kalmanın yolları mevcut. Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ile çalışan emekliler, hem emekli aylıklarını almaya devam ediyor hem de maaşlı olarak iş yaşamında yer alabiliyor. Ancak bu uygulama kamu sektöründe geçerli değil. Kamuda görev almak isteyenlerin emekli maaşlarını tamamen durdurmaları gerekiyor.
Çift gelir isteyenler SGDP sistemine dahil oluyor
SGDP uygulaması, özellikle 2008 yılı Ekim ayı öncesinde sigorta girişi olan emekliler için geliştirilmiş bir sistem. Bu sistemde özel sektörde istihdam edilen emekli, maaşını kaybetmeden çalışabiliyor. SGDP kapsamında çalışan bir işçi, brüt kazancının %30’u oranında destek primi ödüyor. Bu primin yalnızca %7,5’i emeklinin maaşından kesilirken, kalan %22,5’lik kısmı işveren tarafından karşılanıyor. Yani maaşla birlikte çalışan emeklinin cebinden sınırlı bir kesinti yapılıyor.
Brüt maaş üzerinden kesinti nasıl hesaplanıyor?
Örnekle açıklanacak olursa, brüt maaşı 60.000 TL olan bir emekli, SGDP kapsamında yalnızca 4.500 TL'lik bir prim ödemesi yapıyor. İşveren ise %22,5 oranında SGDP ve ek olarak %2,25 kısa vadeli sigorta primi ödemekle yükümlü. Bu şartlarda emekli hem maaşını hem de çalıştığı yerden elde ettiği kazancı alabiliyor. Aynı zamanda bu çalışanlar iş kazası ve meslek hastalıklarına karşı sigortalı sayılıyor. Fakat bu prim ödemeleri ileride maaşa ek bir katkı sağlamıyor.
Kamu görevi almak isteyenler için durum farklı
Kamu kurumlarında herhangi bir görev üstlenmek isteyen emekliler için emekli aylığı alma hakkı durduruluyor. SGDP sistemi burada geçerli olmuyor. Kamu kurumlarında çalışmaya devam eden emeklilerden tüm sigorta kollarına yönelik prim kesintisi yapılıyor. Ancak bu çalışmanın mevcut emekli maaşına bir etkisi bulunmuyor ve ek emeklilik hakkı da doğurmuyor. Kamu çalışanı emekliler için tek maaş kuralı geçerli oluyor.
Bağ-Kur'lu emekliler sistemin dışında değerlendiriliyor
Bağ-Kur (4/1-b) kapsamında kendi işini yapan emekliler için ise SGDP primi gibi bir uygulama söz konusu değil. Bu kişiler hem emekli maaşlarını almaya devam ediyor hem de ticari faaliyetlerini sürdürebiliyor. Ancak bu süreler, maaşa ek katkı sağlamıyor ve ikinci bir emeklilik de yaratmıyor. Ayrıca bu sürede ödenen primler sonradan iade edilmiyor. Bu durum, serbest çalışan emekliler için sistemin sabit bir yapıda kaldığını gösteriyor.
