Aslen Kütahyalı olan Evliya Çelebi 25 Mart 1611 tarihinde İstanbul Unkapanı’nda dünyaya geldi. 17'inci yüzyılın en önemli seyyahı olarak bilinen Evliya Çelebi, meşhur seyahatname adlı eserinde, Rum, Arap ve Acem’de, İsveç, Leh ve Çek toprakları dâhil olmak üzere 7 iklim ve 18 padişahlık yeri gezip dolaştığını anlattı. Yaklaşık 51 yıl süren bu seyahatleri boyunca gözlemlerini kaleme alarak “Tarih-i Seyyah Evliya Efendi” adıyla bilinen eserini oluşturdu.
Seyahatnamesi'nin 3'üncü cildinde Kayseri’den detaylı olarak bahseden Çelebi, Erciyes Dağı’ndan Gön Hanı’na kadar gezip gözlemlediği şeyleri aktardı. Öte yandan dolaştığı yerlerde anlatım planında belirttiği ölçülere uygun bir bilgi bulamamışsa bu yerleri boş bırakmıştır.
Kayseri’de günümüze ulaşan mekânlar
Evliya Çelebi’nin Kayseri’de gezdiği 30 mekân günümüze ulaşmıştır. Bunlar arasında Erciyes Dağı, Ali Dağı, Sultan Hamamı, Hundi Hanım Hamamı (Hunat Hatun Hamamı), Seyyid Burhaneddin Türbesi, Hisarcık Mesire Alanı, Gön Hanı, Kapan Han, Ahund Hanım (Hunat Hatun) Medresesi, Hacı Kılıç Medresesi, Köşk Medresesi yer alıyor. Ayrıca günümüze az bir kısmı ulaşmış olan Yeni Hamam (Setenönü Hamamı) Büyükşehir Belediyesi tarafından restore ettirilerek ayağa kaldırılmıştır.
Günümüze ulaşamayan 44 yapı
Evliya Çelebinin aktardığı ancak günümüze ulaşamamış 44 yapı arasında hamamlar, kiliseler, çeşmeler, saraylar, medreseler bulunuyor. Bunlar arasında Sultan Hamamı, Gürcü Hamamı, Paşa Hamamı, Eski Pamukçular Hamamı, Müftü Medresesi, Mevlevîhâne, Kığlamazzâde Hanı, Dilâver Paşa Sarayı, Geres Paşa Sarayı, Küçük Hasan Paşa Sarayı, Ali Çavuş Sarayı, Tabbaklar (Tabaklarönü) Camii, Diğer Yeni Camii, Koyun Köprüsü, Mazlumoğlu Köprüsü, Ali Köprüsü, Mevlevîhâne Çeşmesi, Siremitli (Şiremenli) Çeşmesi, , Paşa Sarayı Çeşmesi, Büyük Çeşme, Küçük Çeşme, Rum Kilisesi (Mevlevîhâne yakınında), Dilâver Paşa Sarayı, Geres Paşa Sarayı, Küçük Hasan Paşa Sarayı, Çiğdelizâde Sarayı, Şeyh Ramazan Mevlana Sinaneddin Yusuf (Arap Sinan) Ziyaretgahı bulunuyor.
Evliya Çlebi’nin yazdığı notları, Kayseri’nin 17. yüzyıldaki sosyal ve kültürel yapısına ışık tutarken, günümüze kadar ulaşan yapılar, Kayseri’nin tarihini korumaya devam ediyor.
